عوارض شب بیداری چیست؛ عوامل و درمان

بدن انسان به گونه ای خلق شده که برای حفظ سلامت و حیات خود نیاز به خواب کافی دارد. بهترین خوابی که بدن می تواند تجربه کند در هنگام شب می باشد. در فضای شب است که جسم و روح انسان می تواند به طور هم زمان استراحت کند. بنابراین سلامت جسم و روان انسان وابسته به خواب با کیفیت شبانه است. در ادامه به بررسی عوارض شب بیداری می پردازیم.

شب بیداری چیست؟

شب بیداری به حالتی گفته می شود که فرد خواسته یا ناخواسته در مدت زمانی از شب که بدن نیاز دارد بخوابد، نمی خوابد. به عبارت دیگر مشکل در به خواب رفتن یا بیدار شدن مکرر در طول خواب شبانه و ناتوانی در خوابیدن دوباره را شب بیداری می گویند. امروزه مدت زمان خواب شبانه به دلایل مختلفی 2 تا 3 ساعت کاهش پیدا کرده است که همین مدت زمان کم هم در صورت تکرار می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

عوارض شب بیداری

همانطور که گفته شد افرادی که عادت دارند به هر دلیلی شب ها بیدار بمانند و بدن خود را از خواب شبانه محروم می کنند باید بدانند به مرور زمان مسبب آسیب های زیادی برای بدن خود هستند. برخی با تصور اینکه خوابیدن در ساعاتی از روز می تواند بی خوابی شبانه را جبران کند اهمیتی برای خواب شبانه خود قائل نیستند. اما باید دانست خواب روز کمکی به بهبود شرایط نمی کند. چند نمونه از عوارض شب بیداری به شرح زیر می باشد:

اختلالات خلقی

افرادی که در هنگام شب خواب کافی دریافت نمی کنند دچار مشکلات خلقی می شوند. این افراد نسبت به مسائلی که آن ها را ناراحت می کنند برخورد تندتری دارند و خیلی زود عصبی می شوند. پرخاشگری و عصبانیت زود هنگام از جمله خصوصیات بارز افرادی است که شب ها نمی خوابند.

بروز انواع سردرد ها از جمله سردرد های میگرنی و تنشی

بی خوابی و سردرد رابطه مستقیمی دارند. افرادی که به هر دلیلی شب ها نمی خوابند در طول روز دچار سردرد های شدیدی خواهند شد. همچنین کسانی که دچار میگرن ها و سردرد های ژنیتکی هستند، باید بدانند بی خوابی شبانه باعث تشدید این بیماری می شود.

کاهش تمرکز و یاد گیری

بی خوابی شبانه باعث مختل شدن عملکرد مغز در بخش یادگیری می گردد. بدین گونه که بی خوابی شبانه با همراه داشتن کسالت و گیجی در هنگام روز، میزان قدرت تمرکز افراد بر روی مسائل را کاهش می دهد. با پایین آمدن قدرت تمرکز آن ها  نمی توانند به طور کامل داده های دریافتی را فرا گرفته و تحلیل کنند. این امر باعث می شود افرادی که در هنگام شب خواب کمتری را نسبت به سایرین دریافت می کنند در یادگیری کندتر عمل کنند.

اضافه وزن و چاقی

در هنگام خواب شبانه بدن شروع به ترشح هورمون های مورد نیاز خود می کند. بی خوابی شبانه باعث می شود سطح هماهنگی این هورمون ها به خصوص هورمون های مربوط به احساس سیری و گرسنگی را کاهش یابد. با مختل شدن توازن این دو هورمون اشتهای کاذب ایجاد شده و به مرور زمان باعث چاقی و اضافه وزن در افراد بی خواب می شود. همچنین بی خوابی شبانه سبب کسالت در هنگام روز شده و افراد تمایل کمتری به فعالیت های جسمانی دارند، این امر باعث می شود کالری دریافت شده هیچگاه از بین نرفته و در بدن انباشته شود. این مسئله یکی دیگر از عوامل بروز اضافه وزن در افراد می باشد.

کاهش بینایی

شب بیداری باعث ایجاد اختلالات بینایی می گردد. اکثر کسانی که دچار شب بیداری هستند از کاهش بینایی خود رنج می برند. با مرور زمان و با ادامه داشتن شب بیداری علاوه بر کاهش بینایی، دید تونلی و تار شدن بینایی نیز به مشکلات افراد بی خواب اضافه می شود. گاهی این دسته افراد دچار توهم بینایی نیز می گردند این عارضه خود به تنهایی می تواند خطرآفرین باشد.

بروز بیماری های قلبی و عروقی

مطالعات نشان می دهند افرادی که خواب کمتری در هنگام شب دریافت می کنند بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند. افرادی که در هنگام شب بیدار هستند یا کمتر از 5 ساعت می خوابند ضربان قلب تندتری دارند. همچنین فشار خون بالا یکی دیگر از عوارض بی خوابی شبانه است که در صورت ادامه داشتن می تواند ادامه حیات انسان را به خطر بیندازد.

کاهش سرعت عمل و واکنش نسبت به مسائل محیطی

شب بیداری باعث کند شدن سرعت عمل افراد می شود. افرادی که در هنگام شب خواب کمتری دارند، نسبت به مسائل محیطی عکس العمل کمتری نشان می دهند. این امر به دلیل کسالت مفرطی است که شب بیداری به همراه دارد.

کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن

عملکرد سیستم ایمنی بدن به شدت وابسته به خواب شبانه با کیفیت است. بیدار ماند حتی برای یک شب هم می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند به گونه ای که قدرت مبارزه با میکروارگانیسم ها را از دست می دهد. وظیفه سیستم ایمنی بدن مبارزه با انواع باکتری هایی است که وارد بدن می شود، در نتیجه خواب شبانه تاثیر زیادی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد.

افزایش نامتوازن ادرار

فعالیت سیستم تولید ادرار در هنگام روز کمتر است. در هنگام خواب شبانه بدن شروع به دفع مواد سمی می کند به همین دلیل فعالیت اصلی سیستم تولید ادرار در هنگام شب آغاز می شود. شب بیداری باعث می شود چرخه این فعالیت مختل شده و توازن تولید ادرار از بین برود. به همین دلیل افراد شب بیدار، دچار تولید بیش از حد ادرار می شوند.

بروز مشکلات کلامی و بیانی

افرادی که بیش از سایر اطرافیان خود به شب بیداری مبتلا هستند قدرت بیان ضعیف تری دارند. این افراد از جملات و کلمات تکراری استفاده می کنند. همچنین کلماتی که بیان می کنند گاها نامفهوم بوده و این به دلیل عدم تمرکز مغز است. این گونه افراد تن صدای ثابتی دارند که در بیشتر مواقع بسیار آرام می باشد.

بروز مشکلات گوارشی

مداومت در شب بیداری باعث التهاب روده شده و فرد را دچار مشکلات گوارشی و هضم غذا می کند. اختلالات سیستم گوارشی به مرور زمان صدمات جبران ناپذیری به بدن انسان وارد می کند.

خطر ابتلا به دیابت

با وجود داشتن رژیم غذایی مناسب، اگر بی خوابی شبانه خود را جدی نگیرید نتیجه مثبتی دریافت نخواهید کرد. شب بیداری در صورت تکرار مداوم باعث می شود بدن در مقابل ترشح انسولین مقاومت کرده و مقدار مورد نیاز را تامین نکند. این موارد سبب می شود فردی که در هنگام شب از خوابیدن خودداری می کند به مرور زمان، به بیماری دیابت نیز مبتلا شود.

افزایش خطر مبتلا شدن به سرطان

نتیجه تحقیقات نشان می دهد بی خوابی با ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به سرطان هایی نظیر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد. در واقع بی خوابی شبانه تاثیر مستقیم بر بروز سرطان دارد.

کاهش حافظه

در هنگام خواب شبانه است که مغز شروع به پردازش داده های دریافتی می کند. پس از تجزیه و تحلیل، این داده ها را به حافظه بلند مدت انتقال می دهد تا صورت نیاز بتواند به آن ها دسترسی داشته باشد. کمبود خواب شبانه این بخش از عمکلرد مغز را کاهش می دهد و افراد دچار فراموشی می شوند.

افسردگی

افرادی که از بی خوابی شبانه رنج می برند بیشتر از دیگران دچار افسردگی می شوند. به این دلیل که بی خوابی شبانه، حس نشاط و شادابی را در هنگام بیداری کاهش داده و به مرور باعث افسردگی می گردد. همچنین درمان بی خوابی نتیجه مثبتی در بهبود شرایط افراد افسرده دارد.

مرگ زودرس

تحقیقات نشان داده عوارض و بیماری هایی که شب بیداری در پی دارد خطر مرگ زودرس در سنین پایین را تا حد زیادی افزایش می دهد.

عواملی که باعث شب بیداری می شوند

رژیم غذایی نامناسب

افرادی که مصرف بیش از حد کافئین و قهوه جزء ثابت رژیم غذایی آن ها است، بیش از دیگران در معرض بی خوابی و عوارض آن می باشند.

مصرف الکل

مصرف الکل به خصوص در هنگام شب یکی از دلایل بی خوابی شبانه می باشد.

ورزش کردن و فعالیت های جسمانی در هنگام شب

ورزش کردن و همچنین هر گونه فعالیت سنگین باعث بالا رفتن ضربان قلب شده و تمرکز بدن برای خواب را از بین می برد.

مناسب نبودن محیط خواب

سروصدا، دمای نامناسب، وجود عوامل حساسیت زا و حتی بالشت نامناسب از جمله عوامل محیطی می باشد که باعث بی خوابی شبانه می گردد.

استرس و اضطراب

داشتن نگرانی و استرس یا هر مشکل روانی دیگر خواب شبانه شما را مختل می کند.

سبک زندگی و عادات نامناسب

یکی دیگر از عوامل مهمی که سبب بی خوابی شبانه می شود سبک زندگی عصر حاضر می باشد. امروزه با وجود مشاغل شیفت شب، که روز به روز هم در حال افزایش است خواب شبانه از اهمیت چندانی برخوردار نیست. همچینین برخی افراد فقط از روی عادتی که دارند نظیر تماشای فیلم یا خواندن کتاب، خواب شبانه خود را از دست می دهند.

وجود بیماری های وراثتی

دلیل برخی از بی خوابی های شبانه وجود بیماری هایی نظیر سندرم پای بی قرار می باشد که با درمان آن می توان مشکل بی خوابی را درمان کرد.

راه های درمان شب بیداری

روش آرامش درمانی

با انجام تکنیک های آرامش درمانی شما می توانید تنش و اضطرابی که دارید را کاهش داده یا کنترل کنید. آرامشی که نیاز دارید را می توانید از طریق تمرینات هوازی، یوگا یا دوری از مسائل تنش زا به دست آورید. آرام کردن عضلات بدن و ذهن می تواند خوابی راحت در هنگام شب را برای شما به ارمغان بیاورد.

ایجاد محدودیت برای خواب یا تنظیم ساعت خواب

علاوه بر اینکه برای خواب خود مکان ثابتی را مشخص کرده اید، زمان معینی نیز در نظر بگیرید. از خواب روزانه اجتناب کنید، زیرا خوابیدن در روز میزان خواب شب را کاهش می دهد. سعی کنید با وجود خستگی که بدن تحمل می کند در همان زمان از قبل تعیین شده خوابیده و بیدار شوید. به مرور زمان خواب شبانه شما تنظیم خواهد شد.

اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی

حذف مصرف برخی مواد غذایی نظیر قهوه و کافئین در هنگام شب، اجتناب از فعالیت های ورزشی در هنگام شب، کنار گذاشتن بعضی عادات نامناسب و دوری از تکنولژی در هنگام خواب می تواند در بهبود بی خوابی شبانه شما تاثیر بگذارد.

مراجعه به مراکز درمانی اختلالات خواب

اگر با شناخت علت بی خوابی شبانه خود به این نتیجه رسیده اید که هیچکدام از روش های درمانی پاسخگوی مسئله بی خوابی شبانه شما نیستند، بهترین روش درمانی مراجعه به مراکز درمانی اختلالات خواب می باشد. این مراکز با انجام روش‌های درمانی شناختی-رفتاری به درمان بی خوابی شبانه پرداخته و از بروز عوارض آن پیشگیری می‌کند.

کلام آخر

همانطور که گفته شد بر خلاف تصور عموم که برای خواب شبانه اهمیت زیادی قائل نیستند، خوابیدن در هنگام شب برای سلامت جسم و روان بدن امری حیاتی می باشد. بی‌خوابی شبانه عوارض بی‌شمار و خطرناکی به دنبال دارد که سرطان و افسردگی تنها بخشی از عوارض آن می‌باشد. بنابراین برای درمان بی‌خوابی شبانه و پیشگیری از عوارض آن باید بهترین روش‌های درمانی را در نظر گرفته و به درمان آن اقدام کنید. اوراسلیپ؛ کلینیک خواب دکتر فریبا معینی پور یکی از مراکز درمان اختلالات خواب می باشد که با ارائه روش‌های موثر به صورت تخصصی به درمان این اختلال می‌پردازد.

سوالات متداول

بی‌خوابی شبانه چه عوارضی به دنبال دارد؟

بی‌خوابی شبانه عوارض زیادی به دنبال دارد که زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله خطرناک‌ترین عوارضی که بی خوابی شبانه به همراه دارد، سرطان، افسردگی ومرگ زودرس می‌باشد.

بهترین روش درمانی برای بی خوابی شبانه چیست؟

روش‌های زیادی برای بی‌خوابی شبانه ارائه شده، اما به دلیل اینکه بی‌خوابی شبانه به مرور زمان عوارض جبران‌ناپذیری به دنبال دارد توصیه می‌شود به مراکز تخصصی درمان اختلالات خواب مراجعه کنید.

مقالات مشابه :

آیا شب بیداری باعث لاغری می شود