اختلال خواب پرواز(جت لگ یا پرواز زدگی)علت و داروها

پرواز زدگی یا جت لگ یکی از عوارض پروازهای طولانی با هواپیما است. فردی که از شرق به غرب زمین یا بلعکس مسافرت می کند؛ دچار این اختلال خواب می شود.

علت ایجاد جت لگ این است که بدن هنوز به منطقه زمانی جدید عادت نکرده و ساعت آن هنوز بر طبق مکان مبدا است. در این مقاله قصد داریم اختلال خواب پرواز را بررسی کنیم و روش های بهبود یا کاهش آن را بدانیم .

مرکز خواب اورا اسلیپ با داشتن متخصصین و پزشک خواب با تجربه در زمینه انواع اختلالات خواب به مراجعین خود مشاوره می دهد.

اگر به جت لگ دچار شدید یا از سایر اختلالات خواب رنج می برید؛ کافیست با پزشکان ما تماس بگیرید تا آنها روش های موثری را برای درمان بی خوابی شما تجویز کنند. همچنین از سایر خدمات این مجموعه مانند درمان خواب سبک و درمان خواب سنگین نیز بهره مند شوید.

نشانه های پرواز زدگی

بی خوابی، بیداری زود هنگام، احساس خستگی در روز، عدم تمرکز، احساس ناراحتی و افسردگی، تغییر رفتار از نشانه های پرواز زدگی محسوب می شود.

سفر بیشتر و پرواز زدگی بیشتر

 بعد از هر سفر طولانی با هواپیما باید دو تا سه روز صبر کنید تا ساعت طبیعی بدنتان به حالت نرمال درآید. چنین افرادی دو راه پیش روی خود دارند تا ساعت خواب بدنشان را تنظیم کنند. در ذیل به این دو روش اشاره می کنیم.

ساعت خواب بدن جلوتر از وقت محلی

 ممکن است در مکان جدید ظهر باشد و هوا کاملا روشن باشد، در حالی که ساعت بدن فرد به وی دستور خوابیدن می دهد. چنین فردی مطمنا از شرق زمین به غرب مسافرت کرده است.

ساعت خواب بدن عقب تر از وقت محلی

ممکن است در محل جدید شب شده باشد و هوا کاملاً تاریک باشد ولی ساعت خواب بدن، هنوز نرسیده باشد و فرد احساس سرزندگی و بیداری کند. چنین افرادی بایستی سعی کنند به تدریج در طی یکی دو روز، یک ساعت بیشتر بخوابند یا یک ساعت از خواب خود کم کنند تا در طی این چند روز با وقت محلی، ساعت بدن خود را تطبیق دهند.

مراجعه به پزشک جهت درمان پرواز زدگی

پرواز زدگی به عنوان یک اختلال موقت شناخته می شود ولی چنانچه بصورت طولانی به این اختلال مبتلا شدید بایستی به پزشک متخصص اختلالات خواب مراجعه کنید. پرواز زدگی در دراز مدت باعث بروز مشکلات زیادی برای سلامتی می شود.

علت پرواز زدگی

همانطور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم، پرواز طولانی مدت با هواپیما از دلایل اصلی پرواز زدگی شناخته می شود. با تمام این تفاسیر قصد داریم تا به جزئیات دقیق این اختلال بپردازیم تا علت های تشدید آن را بدانیم.

اختلال ریتم شبانه روزی

مسافرت های طولانی با هواپیما و سفر از یک نقطه جهان به نقطه دیگر باعث ایجاد اختلال در ریتم شبانه روزی سیستم بدن می شود. قبل از سفر بایستی ایجاد این اختلال را در نظر گرفت و برای مقابله و تطبیق بدن با آن آماده شد. برای تنظیم ریتم شبانه روزی بدنتان باید از لحاظ ذهنی بر روی خود کار کنید.

تاثیر نور خورشید

نور خورشید ملاتونین را در بدن تنظیم می کند. این هورمون سلول های بدن را با یکدیگر همگام می سازد. سلول هایی در پشت شبکیه چشم قرار دارند که سیگنالهای نوری را به قسمتی از مغز که هیپوتالاموس نام دارد انتقال می دهند.

در شب به دلیل فقدان نور، هیپوتالاموس به غده صنوبری مغز دستور ترشح ملاتونین می دهد تا همگام سازی سلول های بدن با اختلال مواجه نشود.

چنانچه دچار پرواز زدگی شدید و خوابتان دچار اختلال گردیده، بهتر است خودتان را به مدت یکی دو ساعت در روز در معرض نور خورشید قرار دهید تا سیستم بدنتان خود را بروز کند و با شرایط جدید تطبیق یابد.

فشار داخل کابین هواپیما

فشار موجود در داخل کابین هواپیما را نباید بی تاثیر بدانیم. فشار این بخش با فشار طبیعی که بدن به آن عادت دارد فرق می کند. این فشار سیستم بدن را دچار اختلال می کند و پرواز های طولانی می تواند در تشدید این اختلال کمک کند.

برای مقابله با این عارضه بهتر است از لحاظ ذهنی روحیه مثبت خود را حفظ کنید استرس و نگرانی به خودتان راه ندهید و این عارضه را طبیعی بدانید. از نوشیدن الکل پرهیز کنید و تا می توانید آب بنوشید و استراحت کنید. انجام این اقدامات در داخل هواپیما کمک شایانی به تطبیق پذیری بدن با شرایط جدید می کند.

دارو جهت درمان پرواز زدگی

پزشکان معمولاً برای پرواز زدگی های موقت دارویی تجویز نمی کنند ولی اگر این مشکل برای مدت طولانی طول بکشد پزشکان معالج درمان دارویی یا نور درمانی را توصیه می کنند.

تریازولام، زالپلون، اس زوپیکلون و زولپیدم از جمله داروهایی هستند که برای پرواز زدگی تجویز می شوند. این داروها را بیشتر به عنوان قرص خواب میشناسند. البته مصرف این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند کسلی یا تهوع را به دنبال داشته باشد ولی تاثیر خوبی در کاهش پرواز زدگی دارد.

مصرف کافین برای بهبود پرواز زدگی

اگر در طول روز دچار بی خوابی می شوید بهتر است مقداری قهوه مصرف کنید. البته در شب نباید قهوه مصرف کنید زیرا باعث ایجاد اختلال در سازگاری بدنتان با شرایط جدید می شود.

داروهای جایگزین برای درمان پرواز زدگی

اگر در هنگام شب به وقت محلی خوابتان نمی برد بهتر است با نظر پزشک معالج خود دوزهای مشخصی از قرص ملاتونین را مصرف کنید. به زمان محلی و زمان مصرف این قرص ها توجه کنید تا تنظیم ساعت بدنتان به درستی انجام شود.

مدت زمان جت لگ

بدن به طور کلی قابلیت این را دارد تا خود را با مناطق زمانی مختلف سازگار کند. ممکن است 6منطقه زمانی را طی کنید تا به مقصدتان برسید در این حالت باید به بدن خود 4 الی 5 روز زمان دهید تا با منطقه زمانی جدید سازگار شود. در این مدت خواب شبانه با اختلال مواجه می شود که یک امر طبیعی است.

منطقه زمانی چیست؟

به طور کلی کره زمین دارای 24 منطقه زمانی است. در این مناطق زمانی ساعت یکسانی برقرار است. افرادی که با هواپیما از یک نقطه به نقطه دیگر دنیا پرواز می کنند از فراز این مناطق می گذرند و بعد از رسیدن به مقصد تا چند روز دچار اختلال پرواز جت لگ می شوند.

نقش عرض جغرافیایی در بروز جت لگ

مسافرانی که با هواپیما از شرق زمین به غرب آن مسافرت می کنند جت لگ شدیدی تری را تجربه می کنند و چند روز طول می کشد تا وضعیت خواب آنها به حالت نرمال درآید. اما این پدیده برای مسافرانی که در طی عرض جغرافیایی شمال به جنوب مسافرت می کنند وجود ندارد یا در صورت وجود میزان آن بسیار کم است دلیل آن هم داشتن روز و شب یکسان است.

نتیجه گیری

پدیده جت لگ مساله خیلی نگران کننده ای نیست و می توان با اقدامات در دسترس شدت آن را کم کرد و حداکثر در 5 روز از شر آن خلاص شد. در چنین مواقعی بهتر است تا نوشیدن آب و استراحت کردن را فراموش نکنید. خود را در معرض نور قرار دهید تا ساعت بدن به حالت طبیعی خودش بازگردد.

سوالات متداول

بیشتر بخوانید :

اهمیت خواب برای ورزشکاران و تاثیرش بر عملکرد ورزشی

قرص ویتامین برای خواب؛ معرفی بهترین ها

امواج مغزی چیست؛ انواع و موج مغزی که بر خواب تاثیر می گذارد