علت دیدن خواب های وحشتناک؛ علائم و درمان

خواب های ترسناک یا به اصطلاح “کابوس” خواب هایی آزاردهنده هستند که معمولا به بیدار شدن فرد همراه با تپش قلب شدید می انجامد. این خواب ها دلایل بسیار زیادی دارند که اکثرا به اتفاقات و حوادث زندگی مربوط می شود. در این مقاله میخواهیم بررسی کنیم که علت دیدن خواب های وحشتناک چیست؟

خواب های وحشتناک چیست؟

کابوس ها خواب های وحشتناکی هستند که کاملا واقع گرایانه اند و غالبا در شب اتفاق می افتند. کابوس ها در مواقع عادی در هنگام حرکت سریع چشم یا همان خواب رِم REM و در حال خواب دیدن اتفاق می افتد. همچنین احتمال دیدن کابوس در خواب دم صبح رواج بیشتری دارد. این خواب ها اگر مدت طولانی استمرار داشته باشند ، باعث بی خوابی و اختلال در روال زندگی روزانه هم می شوند و آسیب هایی بر روح و جسم شخص بر جا می گذارد. اگر زودتر به فکر کابوس ها و درمان بی خوابی باشیم زندگی با کیفیت تری خواهیم داشت

درست است که خواب ها با توجه به تجربه زیستی و روحیات هر شخص متفاوت است ، اما اکثر کابوس ها یک سری عناصر مشترک دارند. دیدن صحنه هایی مانند فرار از چیزی ، افتادن از بلندی ، گم شدن در جایی ناآشنا و ناتوانی در انجام یک عمل نقاط مشترک بسیاری از کابوس هاست. اما با این وجود درمان این کابوس ها یک راه حل ثابت ندارد و فرد به فرد متفاوت است.

موضوع این کابوس ها در افراد متفاوت است. خاطره و تجربه یک اتفاقی که روی روحیه شخص اثر گذاشته،  می تواند در دیدن کابوس موثر باشد. همچنین کابوس های هر فرد می توانند نشانه ای از سلامت روانی آن فرد مانند استرس ، اضطراب و اختلالات رفتاری هم باشد.

علل دیدن خواب های وحشتناک چیست؟

همه انسان ها خواب می بینند. به طور میانگین 2 ساعت از خواب شبانه هر شخص به خواب دیدن می گذرد. همان طور که در بالا اشاره کردیم ، کابوس معمولا در آخرین مرحله خواب یعنی خواب رِم اتفاق می افتد که در این مرحله ، برخی اندام ها مانند دستها و پاها قادر به حرکت نیستند و مغز نمی تواند به آن ها دستوری صادر کند. علاوه بر این ، کابوس دیدن می تواند مرتبط به تغذیه انسان هم باشد. اگر شخص قبل از خواب یا در وعده شام غذاهای بیش از حد چرب و سنگین مصرف کرده باشد ، امکان دیدن کابوس در او بالا می رود.

کابوس ها ، اگرچه باعث بیدار شدن حس ترس در شخص پس از پریدن از خواب می شود اما کم و بیش احساسات خشم، اندوه، سرگردانی و نفرت و گناه را هم با خود به همراه دارد.

برخی پزشکان ، دلیل کابوس دیدن را تکرار برخی تهدیدها می دانند. تهدید هایی که انسان را در زندگی روزمره دچار بحران می کند و برای او بار روانی زیادی را به دنبال دارد. این صحنه ها اغلب برای شخص آشنا هستند و به همین دلیل است که فرد پس از پریدن از خواب ، صحنه های خواب را به خوبی به یاد می آورد.

علاوه بر موارد بالا ، عوامل جانبی دیگری هم در تجربه این کابوس ها موثر است:

• اضطراب و استرس از دلایل اصلی این کابوس ها هستند
• حوادث و تروماهای ناراحت کننده که شخص قبلا در زندگی به آن ناچار شده و پذیرش آن برایش سخت است؛ مانند تصادف ، مرگ عزیزان و…
• به هم ریختگی نظم خواب ناشی از کار و مشغله زیاد، پروازهای طولانی، بیماری و غیره
• مصرف داروی خاص که عوارض جانبی را نیز به دنبال دارد. مانند داروهای ضدافسردگی ، فشار خون، داروهای بیماری پارکینسون و غیره
• نوشیدن الکل یا ترک مصرف آن
• مصرف مواد مخدری مانند ماری جوانا در چرخه خواب اشکال ایجاد می کند
• اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب یا سندروم پای بی قرار
• اختلال اضطراب در خواب
• خوابیدن بلافاصله بعد از خوردن شام

علائم خواب های وحشتناک شبانه چیست؟

حال سوال پیش می آید که از کجا بفهمیم که دچار کابوس شبانه شده ایم؟ این علائم و نشانه ها در چند طبقه دسته بندی شده اند که عبارت اند از :

• شخص پس از کابوس دیدن به سرعت از خواب می پرد و همه جزئیات کابوس را به خاطر می آورد.
• این کابوس ها باعث اختلالاتی در زمینه های کاری و روابط اجتماعی فرد و در کل در عملکرد روزانه او می شوند.
• این خواب ها به شدت واقع گرایانه هستند که می تواند این ناراحتی و ترس را تشدید کند.
• شخص به شدت دچار تپش قلب شده و تعریق زیادی دارد.
• شخص در به خواب رفتن مجدد ناتوان است و این امر مدت زیادی طول می کشد.
• کابوس ها بیشتر در نیمه دوم شب اتفاق می افتند.
• شخص احساساتی مانند ترس ، اضطراب و خشم و تنفر را در خود حس می کند.

خواب های وحشتناک در صورتی اختلال در نظر گرفته می شوند که:

• مکررا تکرار شوند
• شخص از دیدن دوباره آن کابوس وحشت دارد.
• آن کابوس مدام در ذهن فرد یادآوری می شود و شخص در تمرکز مشکل پیدا می کند.
• فرد را از انجام کارهای روزانه بازدارد و انرژی او را سلب کند.
• برای او مشکلات رفتاری مانند ترس از تاریکی به دنبال آورد.

پیشگیری از خواب های وحشتناک شبانه

اکثر کابوس ها اگر در فواصل زمانی زیاد اتفاق بیفتد ، نیاز به درمان خاصی ندارد. اما راه هایی وجود دارد که به شما در پیشگیری از آن کمک بسیاری می کنند که در زیر برایتان شرح داده می شود :

استراحت کافی داشته باشید :استراحت کافی تمرکز شما در انجام فعالیت های روزانه بالا برده و به عملکرد صحیح مغز شما کمک می کند. بنابراین باید خود را از استرس دور کنید.

با نزدیکان و اطرافیان خود در این باره صحبت کنید : برای فردی قابل اعتماد از کابوس ها و ترس هایتان بگویید. این کار به تخلیه روانی شما کمک زیادی می کند. حتی می توانید خواب هایتان را بنویسید.

افکار شاد را در ذهن خود پرورش دهید : افکار منفی و استرس زا را دور ریخته و در جهت بهبود روحیه خود تلاش کنید. به مکان های شاد بروید ، لباس های رنگ شاد بپوشید و رویاهایتان را در ذهن مرور کنید.

قبل از خواب کافئین مصرف نکنید : نوشیدنی های کافئین دار برای شما بی خوابی به همراه دارند. حتی اگر به خواب هم بروید خواب آرامی را نخواهید داشت و مدام از خواب می پرید و همین مسئله آرامش را از شما سلب می کند.

از مصرف خودسرانه دارو و بدون تجویز پزشک قبل از خواب بپرهیزید.

مثبت اندیشی : این کار به پاکسازی ذهن شما از افکار مسموم کمک می کند و آرامش فکری را برایتان به ارمغان می آورد. این کار خطر کابوس شبانه را به حداقل می رساند.

از عوامل تحریک کننده ذهن فاصله بگیرید : دیدن فیلم های خشن یا ترسناک و خواندن داستان ها و کتاب هایی از این سبک فقط ذهن شما را مغشوش خواهد کرد. دیدن آن ها را به قبل خواب موکول نکنید.

برنامه غذایی خود را کنترل کنید : غذای مصرفی شما ، مستقیما روی سلامت جسم و روح شما تاثیر می گذارد. این مسئله زمانی اهمیت دارد که این کابوس ها با رژیم غذاییتان مرتبط باشد. مشکلات گوارشی مانند عدم هضم غذا از دلایل اصلی کابوس ها هستند. پس غذاهای سالم را فراموش نکنید.

اضطراب و استرس خود را درمان کنید : کابوس های شبانه غالبا نشانه درگیری ها و فشار های روحی هستند. با پیدا کردن منشا آن و تلاش برای حل ریشه ای مسئله، می توانید خود را از شر کابوس ها خلاص کنید. در مواردی نیاز به مراجعه به پزشک برای رفع آن وجود دارد.

کابوس های شبانه تان را بنویسید : نوشتن کمک می کند تا به منشا کابوس های خود پی برده و سوالاتی در ذهن شما درمورد علت وقوع آنها شکل بگیرد. تحلیل این رویاها به مقابله با آن ها کمک می کند.

قبل از خواب غذا نخورید : صرف غذا سرعت متابولیسم بدن شما را افزایش داده و مغز را برای هضم آن فعال می کند.

شرایط خوابیدن خود را تنظیم کنید : سعی تان بر این باشد تا در تاریکی و در اتاقی با دمای مناسب بخوابید. رختخواب تان تمیز و راحت باشد و بالش مناسب خود را در زیر سر بگذارید.

ورزش کنید : با افزایش فعالیت های بدنی و ورزش منظم ، بدن شما خسته تر می شود و در شب می توانید خواب زودتر و عمیق تری را تجربه کنید. هر چه که میزان فعالیت شما در روز بالاتر باشد و انرژی بیشتری مصرف کنید در شب راحت تر می توانید بخوابید و تجربه کابوس های شما کم می شود.

کلام آخر

نیمی از بزرگسالان کابوس های شبانه را تجربه می کنند. این امر معمولا در زنان بیش از آقایان اتفاق می افتد. همان طور که در بالا ذکر شد ، کابوس های شبانه موقتی نیازی به درمان خاصی ندارد و ناشی از اتفاقات و حوادث زندگی است. ولی اگر مکررا اتفاق بیفتد و بر روی زندگی فردی و اجتماعی و خلقیات شخص اثر منفی به جا بگذارد، شخص باید به طور جدی پیگیر درمان آن باشد و به پزشک مراجعه کند. در کلینیک خواب اورا اسلیپ دکتر فریبا معینی پور حضور دارند که با معاینه شما دلایل خواب پریشی و کابوس هایتان را شناسایی و درمان می کنند. این کلینیک بهترین مرکز درمان اختلالات خواب می باشد که در تهران واقع است.

سوالات متداول

• چرا ما کابوس می بینیم؟

کابوس ها دلایل مختلفی دارند. مهم ترین آن ها اتفاقات روزمره و حوادثی است که شخص روزانه تجربه می کند. استرس و اضطراب های روحی در جریان زندگی که عمیقا فکر و ذهن شخص را درگیر می کند در شکل گیری این کابوس ها موثر هستند. هم چنین تغذیه نقشی اساسی در خواب های ما دارند. به رخت خواب رفتن در حالی که غذای چرب خورده اید کاری نادرست است. مصرف داروهایی خاص مانند داروهای ضد افسردگی و ضد حساسیت ، مصرف الکل و مخدرهای غیرقانونی به طور قطع موثر هستند. اما منشا اصلی این نوع خواب ها استرس و فشار های روحی است.

• کابوس ها در چه صورتی اختلال محسوب می شوند؟

عموما این خواب های ترسناک اگر با فاصله و موقتی باشند ، جای نگرانی ندارد. در صورتی که به طور مکرر تکرار شوند ، شخص از دیدن دوباره آن ها وحشت داشته باشد ، مشکلات عدم تمرکز برای فرد به همراه داشته باشد ، شخص توانایی انجام امور روزمره خود را عملا از دست بدهد و برای او مشکلات رفتاری مانند ترس از تاریکی به دنبال داشته باشد یک اختلال محسوب شده و شخص باید برای درمان آن حتما به متخصص اختلالات خواب مراجعه کند.