خواب REM (حرکت سریع چشم) چیست؛ مراحل و عملکرد

در طول خواب، مغز چهار مرحله مختلف را می‌گذراند. یکی از این مراحل، خواب حرکت سریع چشم (REM) است. در این مرحله، چشم‌ها به سرعت در جهات مختلف حرکت می‌کنند. افراد به طور معمول در 90 دقیقه بعد از به خواب رفتن وارد مرحله REM می‌شوند.

با تکرار چرخه خواب، خواب REM چندین بار اتفاق می‌افتد. در واقع، تقریباً 20 تا 25 درصد از چرخه خواب یک فرد بزرگسال و بیش از 50 درصد از چرخه خواب یک نوزاد را خواب REM تشکیل می‌دهد.

بیشتر رویاها در طی این مرحله از خواب رخ می‌دهند. این مرحله‌ای است که ممکن است در یادگیری،‌ حافظه و خلق و خو نقش داشته باشد.

این مقاله، خواب REM را با ارائه جزئیات ازجمله مراحل، عملکردها و غیره مورد بررسی قرار می‌دهد.

خواب REM چیست؟

مرحله خواب REM معمولا در عرض 90 دقیقه از شروع خواب فرد آغاز می‌شود و حدود هر 90 دقیقه یکبار تکرار می‌شود. در طی خواب REM، بدن و مغز تغییرات متعددی را پشت سر می‌گذارند، ازجمله:

• حرکات سریع چشم
• تنفس سریع و نامنظم
• افزایش ضربان قلب (به سطوح نزدیک به بیداری)
• تغییرات دمای بدن
• افزایش فشار خون
• فعالیت مغز (مشابه سطوح بیداری)
• افزایش مصرف اکسیژن توسط مغز
• تحریک جنسی
• تکان دادن صورت و اندام‌ها

بیشتر افراد یک حالت فلج موقت را تجربه می‌کنند زیرا مغز به نخاع سیگنال ارسال می‌کند تا حرکت دست‌ها و پاها را متوقف کند. این فقدان فعالیت عضلانی با نام آتونیا شناخته می‌شود و یک مکانیزم محافظتی در برابر آسیب در حین رویا دیدن است.

در طول خواب REM،‌ افراد ممکن است به دلیل افزایش فعالیت مغز رویاهای واضحی را تجربه کنند.

مراحل خواب REM

قبل از این که وارد مرحله REM خواب شوید، بدن وارد مراحل مختلف خواب non-REM می‌شود. بخش‌های زیر به طور مفصل هر یک از این مراحل را توضیح می‌دهند:

مرحله 1 خواب non-REM

فرد در این مرحله بین بیداری و خواب قرار دارد و در واقع در وضعیت خواب بسیار سبک قرار دارد.

مرحله 2 خواب non-REM

خواب کمی عمیق‌تر این مرحله را مشخص می‌کند. دمای بدن کاهش می‌یابد و ضربان قلب آهسته‌تر می‌شود. بیشتر افراد بیش از نیمی از زمان خواب خود را در این مرحله سپری می‌کنند.

مرحله 3 خواب non-REM

مرحله 3 خواب non-REM یک حالت خواب عمیق و نیروبخش است که با عنوان خواب موج آهسته یا خواب دلتا نیز شناخته می‌شود. در این مرحله، عضلات استراحت می‌کنند، خون‌رسانی به عضلات افزایش می‌یابد و بدن بافت را ترمیم و رشد می‌دهد.

خواب REM

افراد بعد از گذر از مراحل زیر وارد مرحله خواب REM می‌شوند. این مرحله‌ای از خواب است که در آن بیشتر افراد رویا می‌بینند، اگرچه ممکن است در خواب non-REM نیز رخ دهد.

عملکرد خواب REM

خواب REM ممکن است برای یادگیری‌،‌ حافظه و خلق و خو مفید باشد. کمبود خواب در مرحله REM پیامدهای منفی بر سلامت فیزیکی و روانی فرد دارد.

یادگیری و حافظه

مغز اطلاعات را پردازش می‌کند و خاطرات را در طول خواب یکپارچه می‌سازد. در نتیجه، کمبود خواب می‌تواند تاثیر منفی بر حافظه کاری فرد داشته باشد.

مطالعه‌ای در سال 2016 بر روی نوجوانان سالم نشان داد که کمبود خواب می‌تواند خطر ایجاد خاطرات نادرست را افزایش دهد. طبق برخی از مطالعات، حتی دوره‌های کوتاه خواب در طول روز می‌تواند به فرد کمک کند تا الگوهای عضلانی (حافظه حرکتی) را یاد بگیرد و آن‌ها را به حافظه متعهد نماید.

رشد و توسعه سیستم عصبی مرکزی

خواب REM ممکن است برای رشد و توسعه مغز در نوزادان ضروری باشد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که این مرحله خواب مسئول تحریک عصبی لازم برای رشد ساختار مغز بالغ است.

این یافته‌ها ممکن است توضیح دهند که چرا نوزادان به سطح بالاتری از خواب REM نیاز دارند. تعداد دقیقه‌های خواب REM با افزایش سن افراد کاهش می‌یابد.

پیامدهای کمبود خواب REM

برخی از مطالعات کمبود خواب REM را به موارد زیر مرتبط می‌دانند:

• کاهش مهارت‌های مقابله‌ای: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود خواب REM ممکن است توانایی فرد را برای تمایز بین محرک‌های تهدیدآمیز و غیرتهدیدکننده کاهش دهد و به آن پاسخ دهد.
• میگرن: خواب منقطع ممکن است خطر ابتلای فرد به میگرن را در روزهای بعد افزایش دهد. با این حال، مدت زمان و کیفیت کم خواب بر میزان میگرن تأثیر داشت.
• چاقی: برخی از مطالعات کمیت و کیفیت خواب را با افزایش احتمال چاقی مرتبط می‌دانند.

تاثیر الکل بر خواب REM

نوشیدن الکل قبل از خواب می‌تواند بر کیفیت چرخه خواب و بیداری فرد تاثیرگذار باشد. تحقیقات در مورد این که الکل دقیقا چه تاثیری بر خواب REM دارد، متناقض است.

مطالعات متعدد گزارش داده‌اند که مسمومیت با الکل موجب کاهش خواب REM کلی نمی‌شود، اما کیفیت کلی خواب را کاهش می‌دهد. با این وجود، بررسی بیشتر تحقیقات خواب به این نتیجه رسیده است که مدت زمان و کیفیت خواب REM به دنبال مسمومیت با الکل کمتر می‌شود.

الکل به روش‌های دیگر نیز بر خواب تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، به آپنه خواب و خروپف کمک می‌کند، موجب افزایش بیدار شدن برای رفتن به دستشویی می‌شود و ریتم شبانه‌روزی بدن را مختل می‌نماید. ریتم شبانه‌روی ساعت داخلی بدن است که زمان خواب و بیداری را تنظیم می‌کند.

اختلال رفتاری خواب REM

برخی از افراد اختلال رفتاری خواب REM (RBD) را تجربه می‌کنند. این شرایطی است که در آن فلج عضلانی که فرد معمولا در طول خواب REM تجربه می‌کند، رخ نمی‌دهد. همین امر موجب می‌شود تا فرد نسبت به رویاهایی که می‌بیند عکس‌العمل نشان دهد. به عنوان مثال، فرد ممکن است لگد بزند، فریاد بزند یا بازوهای خود را تکان دهد.

شروع RBD تدریجی است و علائم در طول زمان بدتر می‌شود.

RBD ناشی از اختلال در عملکرد مسیرهای عصبی در مغز است. برخی از عوامل خطر برای توسعه آن عبارتند از:

• مرد بودن
• بالای 50 سال بودن
• مصرف داروهای ضد افسردگی
• تجربه ترک مواد مخدر یا الکل
• داشتن یک بیماری تخریب‌کننده عصبی، مانند بیماری پارکینسون
• داشتن نارکولپسی، که یک اختلال خواب است که با خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و توهم مشخص می‌شود.

درمان RBD شامل مصرف دارو و تغییر محیط خواب به منظور افزایش ایمنی برای فردی است که از این بیماری رنج می‌برد.

نحوه بهبود خواب REM

روش‌های متعددی برای بهبود خواب REM و non-REM وجود دارد که هر دو موجب بالا رفتن کیفیت خواب می‌شوند. نکات زیر ممکن است به شما در بهبود خواب REM کمک کنند:

به اندازه کافی بخوابید

یک فرد بزرگسال سالم حداقل به 7 ساعت خواب در طی 24 ساعت نیاز دارد. خواب کمتر از این مقدار موجب کاهش تعداد مراحل خواب REM که فرد تجربه می‌کند، می‌شود.

رسیدگی به شرایط و بیماری‌های پزشکی

برخی شرایط پزشکی مانند آپنه خواب می‌توانند بر کیفیت خواب و خواب REM تاثیر داشته باشند. رسیدگی به این شرایط می‌تواند در بهبود کیفیت کلی خواب موثر باشد.

از مصرف الکل قبل از خواب خودداری کنید

از آنجایی که مصرف متوسط تا زیاد الکل قبل از خواب می‌تواند تعداد فازهای خواب REM را کاهش دهد و ورود به اولین مرحله REM را به تاخیر بیندازد، توصیه می‌شود از مصرف الکل در ساعات قبل از خواب خودداری کنید.

عادت‌های خواب خوب چه هستند؟

پیروی از یک روتین خواب هر روز، بدن و ذهن را برای خواب آماده می‌کند. داشتن یک روتین خواب منظم ممکن است به حداکثر رساندن مدت زمان خواب کمک کند و به طور بالقوه تعداد فازهای REM که فرد تجربه می‌کند را افزایش دهد.

برخی از عادت‌های خواب خوب عبارتند از:

• رفتن به رختخواب و بیدار شدن در زمان‌های ثابت
• حذف وسایل الکترونیکی از اتاق خواب
• افزایش فعالیت بدنی در روز
• خنک، تاریک و ساکت نگه داشتن اتاق خواب
• پرهیز از وعده‌های غذایی سنگین و کافئین قبل از خواب

جمع‌بندی

خواب REM مرحله‌ای است که در آن بیشتر افراد رویا می‌بینند. این دوره‌های خواب معمولا در عرض 90 دقیقه بعد از به خواب رفتن فرد شروع شده و هر 90 دقیقه یکبار تکرار می‌شود.

خواب REM برای تثبیت اطلاعات و رشد توسعه حافظه مهم است. تحقیقات اختلالات در خواب REM را با افزایش احتمال چاقی و خطر میگرن در ارتباط می‌دانند. توسعه عادت‌های خواب خوب و داشتن یک روتین قبل از خواب منظم و ثابت می‌تواند در بهبود کیفیت خواب REM و کیفیت کل زمان استراحت فرد موثر باشد.

اگر احساس می‌کنید که همه راه‌ها را امتحان کرده‌اید و در خوابیدن مشکل دارید، با ما تماس بگیرید.

ما در اورا اسلیپ می‌توانیم با همکاری شما و پزشک متخصص خواب دلیل اصلی مسائل خواب را شناسایی کنیم (فرقی نمی‌کند که حاد است یا مزمن) و یک برنامه شخصی‌سازی شده را مطابق با نیازهای شما ارائه دهیم.

تیم ما همراه با دکتر فریبا معینی پور تخصص لازم برای رسیدگی به مشکلات خواب را در اختیار دارد و می‌تواند به شما کمک کند تا به راحتی بخوابید.

منبع : medicalnewstoday

بیشتر بخوانید :

خواب عمیق چیست؛ فواید، مدت زمان و علائم کمبود

مراحل خواب انسان چیست؛ فعل و انفعالات مغز

حافظه و خواب؛ آیا بی خوابی بر حافظه تاثیر می گذارد