آیا بی خوابی درمان قطعی دارد؟

خواب یکی از حیاتی ترین بخش های زندگی هر فردی می باشد که نقش مهمی در حفظ سلامت جسمی و روانی وی دارد. به این دلیل که بدن در هنگام خواب به خصوص خواب شبانه شروع به ترمیم بافت ها و سلول های آسیب دیده و همچنین دفع مواد مضر و سموم جمع شده در بدن می کند.

این عملکرد بدن فقط در هنگام خواب شبانه این گونه می باشد و در ساعات بیداری و حتی خواب روزانه چنین کارایی ندارد. در مقابل بی خوابی مضرات و مشکلات بی شماری برای بدن به همراه دارد. از جمله خطرناک ترین بیماری هایی که بی خوابی سبب بروز آن می شود سکته قلبی و مغزی، بیماری های اعصاب و روان، افسردگی و دیابت می باشد. در این جا با این سوال روبه رو می شویم که آیا درمان قطعی برای بی خوابی وجود دارد؟

تعریف بی خوابی

بی خوابی یکی از انواع اختلالات خواب می باشد که افراد به دلایل مختلف دچار آن می شوند. آمارها نشان می دهد امروزه حدود 25 درصد افراد جامعه به علت های گوناگون از جمله شرایط شغلی درگیر آن هستند و این مسئله بسیار جدی و قابل توجه می باشد.

چراکه خواب با کیفیت و کافی ضامن حفظ سلامت بدن می باشد و بی خوابی عوراض سنگین و جبران ناپذیر زیادی به دنبال دارد. در تعریف بی خوابی می توان گفت، مشکل در خوابیدن و به خواب رفتن، خیلی دیر خوابیدن و خیلی زود بیدار شدن، بیدار شدن های مکرر و طولانی در هنگام شب و عدم توانایی در خوابیدن مجدد می باشد.

به طور کلی کسانی که دچار بی خوابی هستند همیشه دچار کسالت و مشکلات عصبی هستند. زیرا یکی از کارایی های خواب از بین بردن خستگی ناشی از فعالیت های روزانه می باشد.

آیا درمان قطعی بی خوابی وجود دارد؟

اولین قدم و بهترین راهکار برای درمان بی خوابی پیدا کردن علت بروز آن می باشد. بنابر علت های بروز بی خوابی مختصصان راهکارهای درمان مختلفی ارائه کرده اند که تا حدود زیادی قابل درمان می باشد و گاهی نیز منجربه درمان قطعی آن می شود. گاهی نیز بسته به علت وجود بی خوابی تا حد زیادی عوارض آن کاهش پیدا می کند اما به صورت کامل درمان نمی شود.

اختلالات خواب و بی خوابی است که ممکن است در یک یا چند مورد از اشکال زیر ظاهر شود:

• در به خواب رفتن دچار مشکل می شوید.
• برایتان سخت است که در خواب بمانید.
• باعث می شود خیلی زود از خواب بیدار شوید.
• بعد از اینکه در نیمه شب از خواب بیدار می شوید نمی توانید دوباره بخوابید.
• وقتی در اثر بی خوابی از خواب بیدار می شوید هنوز احساس خستگی می کنید

علت بروز بی خوابی روش های درمان آن

بی خوابی علت های مختلفی دارد از جمله:

اضطراب، استرس و تنش های عصبی

شرایط و وضعیت زندگی امروزه به گونه ای است که فرد در طول روز با مشکلات زیادی روبه رو می باشد و برای حل آن متحمل اضطراب و استرس زیادی می شود. به عبارتی دیگر وجود عوامل استرس زا و اضطراب آور مانند مشکلات شغلی، تحصیلی و مالی فشار عصبی زیادی را به فرد وارد کرده که عمکلرد ذهن و مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.

این عوامل در صورت نادیده گرفته شدن و حل نشدن به زمان استراحت منتقل شده و خواب را به کلی مختل می کند.

در صورتی که محیط و شرایط تنش زا تغییر نکند و فرد توانایی خود را در حل مسائل و کنترل احساسات از دست بدهد، این اضطراب به عادتی دائمی تبدیل شده و علاوه ایجاد بی خوابی بیماری های عصبی و روانی زیادی را به همراه خواهد داشت.

نتیجه تحقیقات علمی نشان می دهد برخی افراد نسبت به بی خوابی های ناشی از اضطراب و استرس بسیار آسیب پذیرتر از سایرین می باشند و به همین دلیل دچار عارضه واکنش پذیری خواب می شوند. این بیماری به گونه ای است که اگر فرد بعد از تلاش برای خواب موفق به این کار شود بازهم خواب آرامی نخواهد داشت و دچار روان پریشی در هنگام خواب می شود.

از جمله عوامل استرس زایی که سبب بی خوابی می شود:

• تجربه یک حادثه تلخ
• انواع فوبیا مانند فوبیای تاریکی و فضای بسته
• تنش های عصبی مربوط به کار و تحصیل
• مشاجرات و مشکلات خانوادگی
• مشکلات عاطفی
• عدم موفقیت در کار و هجوم افکار نا امید کننده
• تحقیر و فشار عصبی از جانب اطرافیان
• ترس از مورد قبول واقع نشدن در جامعه
• استفاده بیش از حد از فضای مجازی

کنترل استرس و اضطراب:

بهترین روش درمانی برای از بین استرس مراجعه به مشاور و روانشناس می باشد. البته گاهی میزان استرس و اضطراب موجود بسیار کم بوده یا مربوط به بازه زمانی مشخصی می باشد که به مرور زمان از بین می رود. اما در اکثر مواقع این مشکل نیاز به پیگیری تخصصی دارد که مراجعه به مراکز درمانی بهترین راهکار می باشد. پزشکان و متخصصانی در این مراکز وجود دارند که با ارائه تکنینک های رفتار شناختی به کنترل عواطف و احساسات فرد تحت درمان می پردازد و بدین صورت تا حد زیادی میزان استرس و اضطراب را کاهش می دهند.

نداشتن ساعت و برنامه منظم خواب

در شرایط عادی بدن دارای ساعت درونی یا همان ساعت زیستی طبیعی می باشد که مربوط به برنامه خواب و بیداری است. گاهی زندگی فردی و اجتماعی افراد به گونه ای است که شرایط و ضرورت هایی ایجاد می کند که ساعت طبیعی بدن نظم خود را از دست می دهد و دچار ناهمانگی می شود.

در یک تعریف کلی در مورد این پدیده می توان گفت ساعت زیستی بدن به ذهن هشدار می دهد که زمان خواب است و بدین صورت بدن به راحتی به خواب می رود و در همان ساعت مشخص نیز از خواب بیدار می شود. با از بین رفتن نظم این ساعت، ذهن تمرکز خود را برای خستگی و استراحت از دست می دهد و دیگر قادر به خوابیدن نیست. ادامه همین روند سبب بی خوابی های شدید و مزمن و همچنین عوارض آن می شود.

از جمله عواملی که سبب بهم خوردن ساعت زیستی بدن می شود انواع پروازهای هوایی به نقاط دور دست ومشاغلی با شیفت شب را می توان نام برد.

تنظیم ساعات خواب و بیداری:

برای اینکه ساعت زیستی بدن شما به حالت طبیعی برگردد، ساعات مشخصی را برای خوابیدن و بیدار شدن خود در نظر بگیرید و تحت هر شرایطی سعی کنید به آن پایبند باشید. همین روش ساده به مرور می تواند ساعت زیستی بدن شما را تنظیم کرده و خوابی با کیفیت برای شما به همراه خواهد داشت.

سبک زندگی غلط و ناسالم

اصلی ترین دلیلی که باعث بروز بی خوابی می شود سبک زندگی و عادات ناسالمی است که بیشترافراد جامعه دارند. سبک زندگی ناسالم همچون عادت به بیدار ماندن بدون هیچ ضرورت خاصی یا رعایت نکردن بهداشت خواب، بی خوابی و عوارض آن را تا حد زیادی تشدید می کند. این عادات غلط علاوه بر ایجاد اختلالات خواب و بی خوابی بر دیگر ابعاد زندگی فردی نیز اثر منفی خواهد گذاشت.

برخی عادات مخرب مربوط به خواب:

• چرت زدن های مکرر در طول روز یا خواب بعد از ظهر که سبب کاهش خستگی و حس خواب در هنگام شب می شود.
• زیاد خوابیدن در هر ساعت از شبانه روز به گمان جبران بی خوابی یا خوابی گذشته که تا مدتی سبب بی خوابی مفرط می شود.
• برهم خوردن ساعت زیستی بدن به هر دلیلی که سبب کاهش تمرکز مغز برای خواب می شود.
• تغییر دادن ساعت کاری و فعالیت های متفرقه که بازهم ساعت زیستی طبیعی بدن را مختل می کند.
• انجام فعالیت های هیجان آور مانند خواندن کتاب و دیدن فیلم های چالش برانگیز در ساعت نزدیک خواب که ذهن را فعال تر کرده و تمرکز خواب را از بین می برد.
• فعال نگه داشتن مغز به دلیل استفاده بیش از حد از تکنولوژی هایی نظیر موبایل و تبلت.
• عدم وجود محیط مناسبی برای خواب و استراحت

رعایت بهداشت خواب:

می توان گفت تنها راه حل این مسئله تغییر سبک زندگی و رعایت بهداشت خواب می باشد. بهداشت خواب مجموعه فعالیت هایی می باشد که سبب می شود افراد خواب کافی و با کیفیتی داشته باشند. از جمله این فعالیت ها:

• پایبندی به ساعت تنظیم شده ی خواب
• انتخاب محیطی مناسب برای خواب
• انجام فعالیت های آرامش بخش برای کاهش استرس قبل از خوابیدن
• انجام چند فعالیت قبل از خواب به صورت روتین و همیشگی

علاوه بر رعایت بهداشت خواب کنار گذاشتن برخی از عادت های غلط از جمله بودن در فضای مجازی یا دیدن فیلم های چالش برانگیز نیز می تواند به شما برای داشتن خوابی بهتر کمک کند.

رژیم غذایی ناسالم

گاه سبک غذا خوردن و عادت های ناسالمی که در این زمینه داریم علت اصلی بروز بی خوابی و اختلالات خواب می باشد. خوردن وعده های غذایی سنگین و پر کالری به خصوص در هنگام شب و وعده شام، خوردن غذاهای بیش از حد شور و تند، خوردن نوشیدنی های کافیئن دار و مصرف الکل از جمله رژیم های غذایی هستند که بی خوابی را تشدید می کند. این غذاها به دلیل اینکه مشکلاتی را در جریان هضم و جذب مواد به سلول ها ایجاد می کند تمرکز ذهن را از مسئله خواب به سمت مشکلات گوارشی سوق می دهد.

تغییر رژیم غذایی:

اگر بی خوابی شما ناشی از سبک غذا خوردن شماست توصیه می شود در رژیم و وعده های غذایی خود تجدید نظر کنید. غذاهای پرکالری و زیادی شور و تند را از رژیم غذایی خود به خصوص وعده شام حذف کنید و به خوردن غذایی به مراتب سبک تر در هنگام شب اکتفا کنید.

اختلالات عصبی و بیماری های روانی

مشکلات و بیماری های مربوط به اعصاب و روان مانند افسردگی و حتی بیماری های خطرناک تری نظیر اسکیزوفرنی، خواب و دیگر جنبه های زندگی را به کلی تحت تاثیر قرار می دهد. در میان بیماری های اعصاب و روان اختلالات دو قطبی و ناراحتی های عصبی بیشترین تاثیر را در بروز بی خوابی دارند. باید بدانید از سوی دیگر بی خوابی و تداوم آن نیز سبب تشدید عوارض این نوع بیماری ها می شود.

درمان اختلالات عصبی:

اگر شما یا یکی از اطرافیانتان دچار بی خوابی ناشی از اختلالات عصبی و روانی هستید، تنها راهکار درمان این بیماری ها توسط افراد و مراکز فعال در این زمینه می باشد. بیماری های روانی به تنهایی یک زندگی طبیعی و با کیفیت را از فرد مبتلا سلب می کند که در صورت بروز بی خوابی و عوارض آن، این مشکلات چندین برابر شده و ممکن است به خودکشی ختم شود.

بیماری ها و آسیب های جسمانی

می توان گفت تقریبا هر بیماری و آسیب جسمانی، درد و ناراحتی سبب اختلال در خواب شده و با ادامه این روند باعث بی خوابی می شود.

درمان صدمات و بیماری های جسمانی:

وجود بیماری های جسمی نظیر مشکلات گوارشی، قلبی و عروقی، آسیب و صدمات نواحی مختلف بدن به خصوص سر و سندرم پای بی قرار سبب بی خوابی می شود که با طی کردن پروسه درمان به مرور زمان مشکلات بی خوابی نیز حل می شود.

عوارض جانبی و تداخل داروهای شیمیایی

برخی داروهایی که برای درمان انواع بیماری ها مصرف می شوند کمترین عوارضی که دارند بی خوابی در طول شبانه روز است.

کنترل مصرف دارو یا استفاده از روش های درمانی غیر دارویی:

گاهی شدت یا خود برخی بیماری ها خفیف بوده و با گذشت مدت زمان کوتاهی درمان می شود و نیازی به مصرف هیچ گونه دارو یا قرص نیست. گاهی نیز می توان با برخی گیاهان دارویی شدت این بیماری ها را کم کرد. اگر بیماری شما راه حلی جز داروهای شیمیایی ندارد در مصرف آن جوانب احتیاط را رعایت کرده و حتما تحت نظر پزشک استفاده کنید.

اختلالات خواب

اختلالات خواب مجموعه مشکلات و مسائل مربوط به خواب می باشند که خواب عمیق و با کیفیت را از فرد سلب می کند. این اختلالات در صورت تداوم و عدم درمان بیماری ها و مشکلات زیادی را به برای بدن به همراه دارد.

مراجعه به مراکز درمانی اختلالات خواب:

اختلالات خواب مشکلات جدی به همراه دارد و بهترین راهکار برای درمان آن مراجعه به مراکز درمان اختلال خواب می باشد. این مراکز با داشتن افراد متخصص خواب فعال در این زمینه برای هر اختلال کارآمدترین روش مخصوص به خود آن را ارائه داده و بدین ترتیب بهترین نتیجه را به همراه دارد.

کلام آخر

همانطور که دراین مقاله بیان شد خواب پدیده ای بسیار پیچیده ای می باشد که هنوز هم بخش های زیادی از آن کشف نشده و نیاز به مطالعات بیشتری است. اما نقشی اساسی در حفظ سلامت جسم و روان دارد به همین دلیل هرگونه اختلال در آن باید مورد توجه، بررسی و درمان قرار گیرد تا بدین ترتیب مشکل و خللی در زندگی فرد ایجاد نکند.

از طرفی بی خوابی عوارض بسیار جدی و خطرناکی برای بدن دارد از جمله این عوارض انواع سکته های قلبی و مغزی می باشد که سبب مرگ زودرس می گردد.

برای درمان بی خوابی و عوارض آن در قدم اول باید علت بروز آن مشخص شود. در این مقاله مهم ترین علت های بروز بی خوابی بیان شده که برای تایید وجود آن در افراد مبتلا به بی خوابی نیازمند مشاوره و مراجعه به متخصص است. یکی از بهترین مراکز متخصص در زمینه بی خوابی و اختلالات خواب مرکز درمان اختلالات خواب اوراسلیپ می باشد. که در آن دکتر فریبا معینی پور حضور دارد.

شماره های تماس:

سوالات متداول

مقالات بیشتر : 

مهم‌ترین علت‌های بی خوابی شبانه چیست؟

چگونه با بی خوابی و تداخل خواب و کار مقابله کنیم؟

خواب عمیق چیست؟