سندرم پای بیقرار (RLS) چیست؛ علائم و تاثیرش بر بی خوابی
سندرم پای بیقرار (RLS)
سندورم پای بیقرار یا RLS یک اختلال عصبی است. RLS به عنوان بیماری ویلیس-اکبوم یا RLS/WED نیز شناخته میشود. سندرم پای بیقرار منجر به حس ناخوشایند در پاها همراه با نیاز شدید به حرکت آنها میشود. برای اکثر افراد، این نیاز زمانی شدیدتر است که در حال استراحت هستند یا میخواهند بخوابند.
نگرانی اصلی برای افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار، تداخل آن با خواب است که منجر به خوابالودگی و خستگی طول روز میشود. سندرم پای بیقرار و محرومیت از خواب میتوانند فرد را در معرض خطر بیماریهای دیگری از قبیل افسردگی (در صورت عدم درمان) قرار میدهند.
به گفتهی موسسهی ملی اختلالات عصبی و سکته، RLS حدود 10 درصد از آمریکاییها را تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه، این اختلال در هر سنی ممکن است فرد را درگیر کند اما معمولاً در میانسالی و سنهای بالاتر شدیدتر است. زنان دو برابر بیشتر از مردان دچار سندورم پای بیقرار میشوند.
حداقل 80 درصد از افراد مبتلا به سندورم پای بیقرار دارای بیماری به نام حرکات دورهای اندام در خواب (PLMS) هستند. PLMS باعث حرکت و تکان ناگهانی پا در حین خواب میشود. این مشکل میتواند هر 15 تا 40 ثانیه رخ دهد و تمام طول شب نیز ادامه پیدا کند. PLMS همچنین میتواند منجر به محرومیت از خواب نیز شود.
PLMS و سندرم پای بی قرار یک بیماری بدون درمان است که تا پایان عمر باقی میماند. با این وجود، داروها و کمک های پزشکی میتواند در مدیریت بیماری بسیار موثر باشد. بری درمان این مشکل می توانید با ما (کلینیک خواب اورا اسلیپ) تماس بگیرید و تحت نظر دکتر فریبا معینی پور قرار بگیرید.
علائم سندرم پای بیقرار RLS
مهمترین نشانه از سندورم پای بیقرار، نیاز شدید و فوری به حرکت و تکان دادن پاهاست؛ به خصوص زمانی که بیحرکت نشستهاید یا روی تخت دراز کشیدهاید. حتی ممکن است حس غیرطبیعی مانند مور مورد شدن، سوزن سوزن شدن یا کشش را در پاهایتان را تجربه کنید. حرکت ممکن است این حس را تسکین دهد.
در صورتی که مبتلا به سندروم پای بیقرار خفیف هستید، علائم بیماری لزوماً هر شب اتفاق نمیافتند. و شما ممکن است این علائم را به خستگی، عصبی بودن و استرس ارتباط دهید.
مورد شدیدتر از سندروم پای بیقرار را نمیتواند به راحتی نادیده گرفت. آن میتواند سادهترین فعالیتها مانند رفتن به سینما را پیچیده کند. پروازهای طولانی نیز میتوانند برای فرد مبتلا به سندروم پای بیقرار شدید دشوار باشند.
افراد مبتلا به سندروم پای بیقرار در به خواب رفتن یا در خواب ماندن مشکل دارند زیرا علائم آن در طول شب بدتر میشوند. خوابالودگی در طول روز، خستگی و محرومیت از خواب میتواند تاثیر منفی بر سلامت فیزیکی و روانی شما داشته باشد.
این علائم معمولاً بر دو سمت بدن تاثیر میگذارند اما برخی از افراد این علائم را تنها در یک سمت از بدن خود تجربه میکنند. در موارد خفیف، علائم ممکن است کم یا زیاد شوند. RLS همچنین میتواند بر قسمتهای دیگر بدن از جمله سر و دستها نیز تاثیر بگذارد. برای اکثر افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار، علائم با افزایش سن بدتر میشوند.
افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار اغلب از حرکت به عنوان روشی برای تسکین علائم استفاده میکنند. این ممکن است به معنی غلت خوردن در تخت باشد. اگر همراه با شریک زندگی خود میخوابید، این حرکات شبانه میتواند در خواب او نیز اختلال ایجاد نمایند.
چه چیزی منجر به سندروم پای بیقرار میشود؟
همچنان دلیل سندروم پای بیقرار ناشناخته است. ممکن است ژنتیک یا محرکهای محیطی باعث این اختلال عصبی در یک فرد شوند.
بیش از 40 درصد از افراد مبتلا به RLS دارای سابقهی خانوادگی از این اختلال هستند. در واقع، پنج جهش ژنی مرتبط با سندروم پای بیقرار وجود دارد. وقتی این اختلال در یک خانواده از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود، علائم آن نیز معمولاً پیش از 40 سالگی در فرد بروز میکند.
ممکن است ارتباطی میان سندرم پای بیقرار و سطح پایین آهن در مغز وجود داشته باشد، حتی وقتی آزمایش خون نشان میدهد که سطح اهن کاملاً طبیعی است.
RLS همچنین ممکن است به قطع مسیر دوپامین در مغز نیر مرتبط باشد. بیماری پارکینسون نیز با دوپامین ارتباط دارد. این میتواند توضیح دهد که چرا اکثر افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار RLS میشوند. برخی از همان داروهایی که برای بیماری پارکیسنیون استفاده میشوند، به منظور کاهش علائم RLS نیز کاربرد دارند. تحقیقات در این زمینه همچنان در حال انجام است.
این احتمال نیز وجود دارد که مواد خاصی از قبیل کافئین و الکل منجر به تحریک یا تشدید علادم شود. دلایل بالقوهی دیگر، داروهایی برای درمان موارد زیر است:
- آلرژیها
- تهوع
- افسردگی
- روانپریشی
سندرم پای بیقرار اولیه به هیچ بیماری مرتبط نیست. اما میتواند نشانهای از بیماری دیگری باشد از جمله دیابت، نارسایی کلیوی و بیماری عصب. در چنین شرایطی، درمان بیماری اصلی میتواند به برطرف کردن این مشکل کمک کند.
سندروم پای بیقرار و خواب
این حس عجیب در پاها میتواند دردناک و ناخوشایند باشند. و این علائم میتوانند خوابیدن را تقریباً غیرممکن کنند. محرومیت از خواب و خستگی برای سلامتی و بهزیستی خطرناک هستند. علاوه بر مراجعه به پزشک متخصص اختلالات خواب برای یافتن راهحل تسکین علائم، چندین کار برای بهبود خوابتان وجود دارد.
- مطمئن شوید که پنجرهها بسته و پردهها کشیده شده باشند.
- تمام وسایل الکترونیکی از جمله ساعتها را از کنار تخت خود بردارید.
- بالش و تشک خود را بررسی کنید. اگر قدیمی هستند، آنها را تعویض کنید. لباس خواب و پتوی خود را نیز بررسی کنید.
- بینظمی اتاق خواب را مرتب کنید.
- دمای اتقا خواب خود را خنک نگه دارید تا گرمتان نشود.
- از بکار بردن وسایل الکترونیکی یک ساعت قبل از خواب بپرهیزید.
- درست قبل از خواب، پاهایتان را ماساژ دهید یا دوش آب گرم بگیرید.
- سعی کنید با قرار دادن یک بالش بین پاهایتان بخوابید. این کار باعث تسکین علائم میشود.
- یک برنامهی خواب برای خود تنظیم کنید. سعی کنید هر روز هفته در یک ساعت مشخص بخوابید و از خواب بیدار شوید، حتی در آخر هفتهها. این کار به ریتم طبیعی خواب شما کمک میکند.
فاکتورهایی که ابتلا به سندروم پای بیقرار (RLS) را افزایش می دهد
موارد خاصی وجود دارند که شما را در معرض ابتلا به RLS قرار میدهند. اما هنوز مشخص نیست که ایا این قاکتورها واقعاً منجر به سندروم پای بیقرار میشوند.
برخی از آنها عبارتند از:
- جنسیت: زنان دو برابر مردان مبتلا به این اختلال میشوند.
- سن: اگرچه، سندروم پای بیقرار در هر سنی رخ میدهد اما پس از میانسالی متداولتر و شدیدتر است.
- سابقهی خانوادگی: احتمالا ابتلای شما به سندروم پای بیقرار در صورتی که سابقهی این بیماری را در خانواده داشته باشید، بیشتر است.
- بارداری: برخی از زنان در طول دوران بارداری دچار این بیماری میشوند، به خصوص در سه ماه آخر. این مشکل چند هفته پس از زایمان برطرف میشود.
- بیماری مزمن: بیماریهای از قبیل دیابت، بیماری عصبی و نارسایی کلیوی ممکن است منجر به RLS شوند. اغلب درمان این بیماریها منجر به تسکین علائم آن میشود.
- داروها: داروهای ضد تهوع، ضد افسردگی و آنتی هیستامینها میتوانند علائم را بیشتر کنند.
- قومیت: هر کسی میتواند به این اختلال دچار شود اما در میان افراد اروپایی متداولتر است.
سندروم پای بیقرار میتواند بر سلامتی کلی بدن و کیفیت زندگی تاثیر منفی بگذارد و اگر محرومیت مزمن خواب دارید، احتمال ابتلای شما به بیماریهای زیر بیشتر خواهد بود:
- بیماری قلبی
- سکته
- دیابت
- بیماری کلیه
- افسردگی
- مرگ زودرس
تشخیص سندروم پای بیقرار (RLS)
یک آزمایش خاص برای تایید یا رد این بیماری وجود ندارد. بخش زیادی از تشخیص بر اساس توصیف علائم است.
به منظور تشخیص، تمام موارد زیر باید وجود داشته باشند:
- نیاز شدید به حرکت، معمولاً همراه با حس عجیب و غریب
- بدتر شدن علائم در طول شب و خفیف بودن یا عدم احساس آنها در اوایل روز
- علائم حسی هنگام تلاش برای استراحت کردن یا خوبیدن تحریک میشوند.
- علائم حسی هنگام حرکت تسکین مییابند.
حتی اگر این معیارها برآورده شوند، شما هنوز به ارزیابی فیزیکی نیاز خواهید داشت. پزشک باید سایر دلایل عصبی برای علائم را بررسی کند.
مطمئن شوید که تمام اطلاعات مرتبط با داروها و مکملهایی که مصرف میکنید را در اختیار پزشک قرار دهید. در صورت داشتن بیماری مزمن شناخته شده، حتماً آن را با پزشک در میان بگذارید.
آزمایش خون برای برسی سطح اهن و سایر کمبودها نیز انجام میشود. اگر هیچ نشانهی مرتبط با RLS وجود نداشته باشد، شاید شما را به یک متخصص خواب، عصبشناس یا متخصصان دیگر ارجاع دهند. تشخیص در کودکانی که نمیتوانند علائم خود را به ردستی توصیف کنند، سختتر است.
درمانهای خانگی برای سندروم پای بیقرار
درمانهای خانگی در حالی که علادم بیماری را به طور کامل برطرف نمیکنند اما در کاهش آنها موثر هستند. یافتن بهترین درمان خانگی از طریق آزمایش و خطا به دست میآید.
برخی از آنها عبارتند از:
- کاهش یا حذف مصرف کافیئن، الکل و تنباکو
- داشتن برنامهی خواب منظم با زمان مشخص برای بیدار شدن و خوابیدن در تک تک روزهای هفته
- هر روز ورزش کردن از جمله پیادهروی و شنا
- ماساژ یا کشش عضلات پا در عصر
- قرار دادن پاها در آب گرم قبل از خواب
- استفاده از پد حرارتی یا یخ هنگام تجربهی علائم
- تمرین یوگا یا ذهنآگاهی
زمانی که مجبور هستید برای مدت زمان طولانی بنشینید مانند سفر با اتومبیل یا هواپیما، سعی کنید زمان آن را در اوایل روز برنامهریزی کنید. در صورتی که کمبود آهن یا مواد مغذی دیگر دارید، از پزشک خود در خصوص بهیود رژیم غذایی خود کمک بگیرید. پیش از مصرف مکمل حتماً با پزشک خود صحبت کنید. مصرف برخی از مکملها در حالی که بدنتان با کمبود آن مواجه نیست، میتواند بسیار مضر باشد.
داروهای سندروم پای بیقرار
دارو نمیتواند سندروم پای بیقرار را به طور کامل درمان کند اما به کنترل علائم آن کمک میکند. از جمله داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
داروهایی که سطح دوپامین را افزایش میدهند.
این داروها به کاهش حرکت پاها کمک میکنند. داروهای این گروه شامل موارد زیر هستند:
- میراپکس
- روپینیرول
- نئوپرو
عوارض جانبی آن شامل تهوع و سبکی سر است. تاثیر این داروها در گذر زمان کمتر میشود. در برخی از افراد، این داروها منجر به خوابآلودگی در طول روز و بدتر شدن علائم RLS میشوند.
قرصهای خواب و آرامشبخش
این داروها به طور کامل علائم را برطرف نمیکنند اما میتوانند به خواب بهتر و استراحت بدن کمک کنند. داروهای این گروه شامل موارد زیر هستند:
- کلونازپام
- اسزوپیکلون
- تمازپام
- زالپلون
- زولپیدم
عوارض جانبی آنها شامل خوابآلودگی در طول روز است.
نارکوتیکها
این داروها میتوانند درد و حس عجیب را برطرف کنند و به استراحت بدن کمک نمایند. داروهای این گروه شامل موارد زیر هستند:
- کدئین
- اکسی کدون
- ترکیب هیدرو کودن و اسیتامینوفن
- ترکیب اکسی کودن و اسیتامینوفن
عوارض جانبی شامل تنبلی و تهوع است. شما نباید از این محصولات در صورتی که آپنه خواب دارید، استفاده کنید. این داروها اعتیادآور و قوی هستند.
داروهای ضد تشنج
این داروها منجر به کاهش اختلالات میشوند:
- گاباپنتین
- پری گابالین
- گاباپنتینایناکاربیل
عوارض جانبی شامل گیجی و خستگی است. پیدا کردن داروی مناسب میتواند زمان ببرد. پزشک میتواند به تنظیم دارو و دوز آن کمک کند.
سندروم پای بیقرار در کودکان
کودکان نیز ممکن است حس مور مور یا سوزن سوزن شدن مرتبط با سندروم پای بیقرار را در پاهای خود تجربه کنند. اما در توصیف این علائم دچار مشکل خواهند شد. کودکان مبتلا، نیاز شدیدی به تکان دادن پاهای خود دارند. علائم آنها در طول روز بیشتر است.
این بیماری در خواب کودک اختلال ایجاد می کند به طوری که بر تمام جوانب زندگی تاثیر منفی خواهد گذاشت. کودک مبتلا ممکن است فراموشکار، بیدقت و بدخلق به نظر برسد. به انها ممکن است برچسب بیش فعالی زده شود. تشخیص و درمان RLS میتواند به بهبود این علائم و همچنین بهبود عملکرد کودک در مدرسه نیز کمک کند.
به منظور تشخیص RLS در کودکان کمتر از 12 سال، بزرگسالان باید موارد زیر را در نظر بگیرند:
- نیاز شدید به حرکت معمولاً همراه با حس عجیب و غریب
- بدتر شدن علائم در طول شب
- علائم هنگام خواب یا استراحت کردن بدتر میشوند.
- علائم با حرکت تسکین مییابند.
علاوه بر این، کودک باید بتواند حسی که در پاهایش دارد را بیان کند. در غیر این صورت، دو مورد از این موارد باید صادق باشند.
- اختلال خواب بالینی در هر سنی وجود داشته باشد.
- والدین یا خواهران/برادران مبتلا به RLS هستند.
- مطالعهی خواب تایید میکند که شاخص حرکت دورهای اندام در خواب، پنج یا بیشتر از آن در هر ساعت است.
هرگونه کمبودی باید تشخیص داده شود. کودکان مبتلا باید از مصرف کافئین اجتناب کنند و عادتهای خواب خوبی داشته باشند. در صورت لزوم، داروهایی که بر دوپامین تاثیرگذار هستند، تجویز خواهد شد.
توصیههای غذایی برای افراد مبتلا به سندروم پای بیقرار
راهنمای غذایی خاصی برای افراد مبتلا به سندروم پای بیقرار وجود ندارد. اما بهتر است رژیم غذایی خود را یکبار دیگر بررسی کنید تا متوجه شوید که آیا شامل تمامی ویتامینها و مواد مغذی میشود یا نه. غذاهای فرآوری شدهی کالری بالا که ارزش غذایی ندارند را کمتر مصرف کنید.
برخی از افراد مبتلا، کمبود ویتامینها و مواد معدنی خاصی دارند. اگر این چنین است، میتوانید تغییراتی در رژیم غذایی و مصرف مکملهای خود ایجاد نمایید. همگی اینها به نتیجهی آزمایش شما بستگی دارد. در صورتی که کمبود آهن دارید، سعی کنید غذاهای سرشار از آهن را به رژیم خود اضافه نمایید، از جمله:
- سبزیجاتی با برگ سبز تیره
- نخود فرنگی
- میوهی خشک
- لوبیا
- گوشت قرمز
- گوشت مرغ و غذای دریایی
- غذاهای سرشار از آهن از جمله سریالها، پاستا و نان
ویتامین C میتواند به جذب آهن کمک کند، بنابراین بهتر است که غذاهای سرشار از آهن را با این منابع ویتامین C ترکیب کنید.
- آب میوههای طبیعی
- کیوی، نارنگی، پرتقال، توت فرنگی و گریپ فروت
- فلفل و گوجه فرنگی
- کلم بروکلی و برگ گیاهان سبز رنگ
کافئین میتواند به تحریک علائم RLS در برخی از افراد کمک کند. تاثیر کافئین بر روی علائم نیاز به آزمایش بیشتر دارد. الکل میتواند بیماری را بدتر کند؛ علاوه بر این که در خواب اختلال ایجاد میکند. از مصرف آن بپرهیزید؛ به خصوص در عصر.
سندروم پای بیقرار و دوران بارداری
علائم سندروم پای بیقرار در دوران بارداری بدتر میشوند؛ به خصوص در سه ماه آخر بارداری. دادهها نشان میدهند که زنان باردار دو یا سه برابر بیشتر از سایرین دچار میشوند. دلایل آن مشخص نیست. برخی از دلایل آن میتواند کمبود ویتامینها و مواد معدنی، تغییرات هورمونی و مشکلات عصبی باشد.
دوران بارداری همچنین میتواند منجر به کرامپ پا و مشکل در خواب نیز شود. تشخیص آن از علائم سندروم پای بیقرار میتواند دشوار تر باشد. در صورتی که باردار هستید و علائم RLS را تجربه میکنید، با پزشک خود صحبت کنید. شاید آزمایش خون برای تشخیص کمبود آهن و موارد دیگر گرفته شود.
شما همچنین میتوانید برخی از تکنیکهای زیر را نیز امتحان کنید:
- پرهیز از ساکن نشستن برای مدت زمان طولانی، به خصوص در عصر.
- هر روز ورزش کردن، حتی اگر تنها قدم زدن در بعد از ظهر باشد.
- ماساژ پاها و ورزشهای کشش پا قبل از خواب.
- استفاده از گرما یا سرما بر روی پاها وقتی که اذیتتان میکند.
- داشتن یک برنامه خواب منظم.
- پرهیز از مصرف الکل، کافئین و سیگار.
- اطمینان از تامین ویتامینها و مواد مغذی بدن از طریق یک رژیم غذایی مناسب.
مصرف برخی از داروهایی که برای درمان استفاده میشوند، در دوران بارداری مجاز نیستد. سندروم پای بیقرار در دوران بارداری معمولاً چند هفته بعد از زایمان از بین میرود. اگر این چنین نشد، برای درمان به پزشک مراجعه کنید. اگر به بچه شیر میدهید، حتماً این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
دست بیقرار، بدن بیقرار و سایر شرایط مرتبط
به این بیماری، سندروم پای بیقرار گفته میشود اما میتواند بر روی دستها، بدن و همچنین سر نیز اثر بگذارد. هر دو طرف بدن معمولاً درگیر میشوند اما برخی از افراد این علائم را تنها در یک سمت از بدن خود تجربه میکنند. علارغم این تفاوتها، همان اختلال است.
حدود 80 درصد از افراد مبتلا، حرکت دورهای اندام در خواب یا PLMS را تجربه میکنند. این اختلال منجر به مور مور و سوزن سوزن شدن خواب در حین خواب میشود که ممکن است تمام طول شب طول بکشد.بیماری عصب، دیابت و نارسایی کلیوی منجر به علائمی شبیه به RLS میشوند. درمان بیماری اصلی اغلب به کاهش علائم کمک میکند.
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، RLS نیز دارند. اما اغلب افرادی که RLS دارند، مبتلا به بیماری پارکینسون نمیشوند. داروهای مشابه برای بهبود علائم هر دو بیماری تجویز میشوند.
مشکل خواب در بیماری مبتلا به تصلب بافت چندگانه یا ام اس کاملاً متداول است، از جمله بیقراری پا، بدن و دستها. این افراد همچنین مستعد داشتن اسپاسم و کرامپ عضلانی نیز میباشند. داروهایی که برای مبارزه با خستگی مرتبط با این بیماری مزمن استفاده میشوند، میتوانند منجر به اسپاسم و کرامپ عضلانی گردند. دارو درمانی و درمانهای خانگی میتوانند مفید واقع شوند.
زنان باردار در معرض خطر ابتلای بیشتر هستند. این مشکل اغلب پس از به دنیا آمدن فرزند از بین میرود.
هر کسی میتواند هرزگاهی حس عجیب کرامپ را در پاهایش تجربه کند. زمانی که این علائم در خواب تداخل ایجاد کردند، باید برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که حتماً بیماریهای زمینهای خود را با پزشک در میان بگذارید.
حقایق و آمارهایی در رابطه با سندروم پای بیقرار
بر اساس موسسهی ملی اختلالات عصبی و سکته، سندروم پای بیقرار حدود 10 درصد از آمریکاییها را درگیر کرده است. این آمار شامل یک میلیون کودک مدرسه رو میباشد.
در میان افراد مبتلا، 35 درصد علائم این بیماری را قبل از 20 سالگی تجربه میکنند. یکی از هر 10 نفر، تجربهی علائم را در سن 10 سالگی گزارش میکند. علائم با افزایش سن بدتر هم میشوند.
ابتلا به RLS در زنان دو برابر مردان است. زنان باردار حدود دو تا سه برابر بیشتر از باقی جمعیت در معرض ابتلا به سندروم پای بیقرار هستند. این بیماری بیشتر در میان مردم اروپای شمالی متداول است.
داروهای خاصی از قبیل داروهای ضد افسردگی، ضد تهوع و آنتی هیستامینها میتوانند علائم را تشدید یا تحریک نمایند.
حدود 80 درصد از افراد مبتلا به RLS، اختلالی به نام حرکت دورهای اندام در خواب یا PLMS را تجربه میکنند. PLMS شامل مور مور یا سوزن سوزن شدن پا هر 15 تا 40 ثانیه یکبار در حین خواب میباشد. اکثر افراد مبتلا به PLMS، RLS ندارند.
اکثر اوقات، دلیل RLS مشخص نیست. اما بیش از 40 ردصد از افراد مبتلا به RLS دارای سابقهی خانوادگی هستند. زمانی که این بیماری در خانواده وجود داشته باشد، علائم معمولاً تا قبل از 40 سالگی ظاهر میشوند.
منبع: healthline
بیشتر بخوانید :