اختلالات خواب در سالمندان؛ دلایل + درمان

خواب به دلیل اثرات مثبتی که برای سلامت بدن دارد همیشه مورد توجه بسیاری از دانشمندان بوده است. در هنگام خواب بدن شروع به ترمیم و بازسازی سلول های از دست رفته خود کرده و همچنین سموم و مواد زاید را دفع می کند.

بنابراین بی خوابی سبب کاهش عملکرد بدن در این زمینه می شود. در این بین سالمندان بیشترین کسانی هستند که به دلایل مختلف دچار بی خوابی و اختلالات خواب می شوند.

از این رو راهکارهای درمانی زیادی در نظر گرفته شده که می توان با پیدا کردن ریشه اختلالات خواب، این مشکل در سالمندان را حل کرد. در ادامه مطالبی در مورد اختلالات خواب در سالمندان و راه های درمان آن ذکر خواهد شد.

بی خوابی  و اختلالت خواب در سالمندان

اختلالات خواب به مجموعه مشکلاتی گفته می شود که خواب خوب و با کیفیت را از فرد سلب می کند و به مرور سبب بی خوابی و همچنین عوارض خطرناک آن می شود.

این اختلالات دلایل مختلفی دارد، اما بنابر شرایط بدنی و محیطی افراد سالمند علت واحد و مشخصی برای این رده سنی وجود ندارد. بنابراین اختلالات خوابی که در این رده سنی رخ می دهد براساس مدت زمان، تعداد دفعاتی که در طول ماه رخ می دهد و علت آن به دو دسته عمده تقسیم می شود.

اختلالات خواب و بی خوابی اولیه

این نوع بی خوابی و اختلال خواب علت خاصی ندارد به عبارت دیگر سالمند بدون هیچ دلیل واضحی دچار این آن می شود. همچنین متخصصان نتوانسته اند برای این نوع اختلال علت پزشکی مطرح کنند. بنابراین درمان اختلال خواب اولیه بسیار پیچیده تر بوده، نیاز به صرف زمان بیشتر و استفاده از روش های تخصصی تری دارد. ممکن است پزشکان مجبور شوند برای درمان این اختلال مدت زمان زیادی سبک زندگی فرد را تحت نظر گرفته و سعی در تغییر روش و عادات زندگی وی داشته باشند.

اختلالات خواب و بی خوابی ثانویه

این نوع بی خوابی و اختلالات خواب بسته به شرایط مختلف بدنی و محیطی سالمند متفاوت است. به عبارت دیگر این اختلالات در سالمندان علت مشخصی دارد که با بررسی و کشف آن می توان به درمان آن پرداخت. زمانی که پزشکان و افراد متخصص بتوانند اختلالات و مشکلات خواب شما را با دلایل پزشکی توجیح کنند، شما دچار بی خوابی ثانویه شده اید که درمان آن از طریق روش های پزشکی ممکن خواهد بود.

علت های عمده اختلالات خواب و بی خوابی ثانویه در سالمندان

عادات و سبک زندگی غلط

دلیل برخی اختلالات خواب در سالمندان عادت های غلطی می باشد که مدت ها است که درگیر آن هستند. برخی از این عادت ها علاوه بر اینکه بر چگونگی خواب آن ها تاثیر می گذارد، بر زندگی فردی و خانواده گی آن ها نیز اثر منفی خواهد داشت. در حالی که به راحتی می توان با تغییر چند عادت اختلالات خواب را درمان کرد.

چند نمونه از عادات های غلطی که سبب اختلالات خواب در سالمندان می شود

تنظیم نبودن ساعت خواب و خوابیدن در ساعات نامشخص

اگر ساعات مشخصی را برای خواب خود در نظر نگیرید و طبق آن عمل نکنید یا در هر ساعت از شبانه روز شروع به چرت زدن کنید، سیستم خواب بدن به کلی بهم ریخته و به مرور زمان دچار بی خوابی مزمن خواهید شد.

خوابیدن در محیطی نامناسب

محیط خوابی که در نظر گرفته اید باید از هر نظر مناسب باشد. این اتاق باید خالی از هرگونه سر و صدا، نور و موارد حساسیت زایی باشد که مانع خواب می شود.

استفاده بیش از حد از گوشی موبایل و سایر تکنولوژی ها

گوشی موبایل، تبلت و لپ تاپ به دلیل نور آبی و امواجی که دارند سبب فعال شدن سیستم مغز شده و تمرکز آن را برای خواب بهم می ریزد. بنابراین استفاده از این موارد در ساعات نزدیک خواب ممنوع می باشد.

تماشای فیلم و فعالیت های چالش برانگیز

گاهی تماشای یک فیلم یا خواندن کتابی چالش برانگیز و انجام فعالیت های جسمانی در نزدیکی ساعت خواب سبب بی خوابی و اختلالات خواب خواهد شد.

آسیب ها و صدمات جسمانی

گاهی دلیل اختلالات خوابی که سالمندان دچار آن هستند درد یا مشکل جسمانی است که از آن رنج می برند. برخی از این مشکلات مانند آرتروز، پوکی استخوان و مفاصل، دل درد شبانه و هر گونه آسیب جسمانی می باشد که علاوه بر اینکه تاثیر منفی بر زندگی روزمره می گذارد خواب شبانه را نیز مختل می کند.

وجود بیماری های زمینه ای

سالمندان به دلیل کهولت سن و رعایت نکردن برخی نکات سلامتی و غذایی دچار بیماری های زیادی می شوند که زندگی فردی آن ها را در تمام جوانب تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از این بیماری ها نظیر آسم، آلزایمر و دیابت که سبب اختلالات خواب و بی خوابی در سالمندان می شود.

رژیم غذایی نامناسب

سالمندان به دلیل اینکه بدن ضعیف و حساسی دارند باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. نوع مواد غذایی و حتی تعداد وعده های غذایی و ساعت آن مهم و تاثیر گذار می باشد. برخی افراد سالمند عادت به خوردن طیف خاصی از غذاها دارند که سبب بی خوابی و اختلالات خواب می شود. برخی از این غذاها شامل غذاهای پرچرب، تند، شیرین، نوشیدنی های کافئین دار و الکل می باشد.

عوارض جانبی داروهای شیمیایی

افراد سالمند به دلیل بیماری هایی که در سن بالا به سراغ آن ها می آید نسبت به افراد جوان تر داروهای بیشتری مصرف می کنند، بنابراین بیشتر از سایرین در معرض عوارض آن قرار می گیرند. یکی از عوارض شایعی که داروهای شیمیایی به همراه دارد اختلالات خواب و بی خوابی می باشد.

بی تحرکی و عدم فعالیت های جسمانی

ورزش و فعالیت های جسمانی علاوه بر اینکه سلامتی را تضمین می کند سبب تنظیم خواب نیز می شود. برخی افراد سالمند به دلایل مختلف بیش از حد بی تحرک بوده و در اکثر ساعات شبانه روز در حال چرت زدن هستند، این بی تحرکی ممکن است باعث شود هیچگاه احساس خواب آلودگی نکنند و خواب شبانه آن ها به کلی مختل شود.

فشار عصبی، استرس و اضطراب

تغییرات قابل توجهی که به مرور در زندگی این دسته از افراد رخ می دهد مانند بازنشستگی، مرگ عزیزان یا مهاجرت نزدیکان سبب استرس و ناراحتی زیادی برای آن ها می شود. گاهی نیز بی توجهی به آن ها سبب بروز افسردگی شدید در آن ها می شود. تمام این موارد سبب بروز اختلالات خواب عوارض آن در سالمندان خواهد شد.

نداشتن تعاملات اجتماعی یا عدم تعادل اجتماعی

فعالیت هایی که در اجتماع دارید، امور مربوط به جامعه و خانواده، کار یا تحصیل سبب افزایش روحیه و در ادامه باعث داشتن خوابی با کیفیت می شود. این در حالی است که سالمندان خیلی کم در این امور مشارکت می کنند و همین امر سبب ناراحتی روانی و اختلالات خواب می شود.

بیماری های خطرناک دیگری نیز باعث بروز اختلالات خواب و بی خوابی در افراد سالمند می شوند این بیماری ها شامل سرطان، بیماری های قلبی و عروقی، سکته های قلبی و مغزی می باشد. حدود نیمی از سالمندان از اختلالات خواب رنج می برند و 25 درصد آن ها دچار چنین بیماری هایی هستند.

چرا سالمندان بیش از سایرین در معرض اختلالات خواب قرار می گیرند؟

غالبا سالمندان به دلیل کهولت سن و تحلیل رفتن سیستم بدن و عضلات، بیش از سایر افراد در معرض بیماری و آسیب های جسمی و روانی مختلف قرار می گیرند. از این رو اختلالات خواب و بی خوابی نیز در آن ها امری شایع می باشد. بنابراین افراد سالخورده به شدت به مراقبت نیاز دارند. همچنین باید بدانید اختلالات خواب در این افراد به گونه های مختلفی بروز پیدا می کند از جمله:

• آپنه انسدادی خواب یا سایر اختلالات دیگری که مربوط به مشکلات تنفسی می شود
• بروز سندرم پای بی قرار
• اختلالات حرکتی و رفتاری در خواب

راه های درمان اختلالات خواب در سالمندان

میزان اثر بخشی راهکارهای درمانی اختلالات خواب در سالمندان تا حد زیادی وابسته به کشف علت بروز آن می باشد. به طور مثال اگر دلیل اختلالات خواب سالمند شما وجود بیماری های زمینه ای باشد هیچ روش دیگری غیر از درمان بیماری در بهبود شرایط خواب وی موثر نخواهد بود. در ادامه چند روش درمانی ذکر خواهد شد:

استفاده از گیاهان و راه های طبیعی

برای درمان و بهبود برخی بیماری های و آسیب های جسمانی در مقابل مصرف داروهای شیمیایی. برخی گیاهان و مواد طبیعی خاصیت دارویی دارند و اثر درمانی بیشتری نسبت به بعضی از داروهای شیمیایی دارند. همچنین هیچ گونه عوارضی هم به دنبال نخواهند داشت.

قطع مصرف داروهای خواب آور

داروهای خواب آور برای سالمندان تاثیر قابل توجهی ندارد بلکه فقط در کوتاه مدت و با تحمل عوارض آن جوابگو می باشند.

انجام فعالیت ورزشی و رژیم غذایی مناسب

ورزش کردن علاوه بر اینکه سبب حفظ سلامت جسم می شود، ذهن را نیز آرام کرده و هرگونه اضطراب و استرس را کاهش می دهد. همچنین به شما در داشتن خوابی آرام در هنگام شب کمک می کند. علاوه بر ورزش مراقب آن چه که وارد بدن خود می کنید باشید. به عبارت دیگر رژیم غذایی مناسب و منظمی داشته باشید. این دو مورد یعنی ورزش و رژیم غذایی مناسب را تبدیل به عادت غیر قابل ترک کنید.

درمان بیماری های زمینه ای که سبب اختلالات خواب می شوند

همانطور که می دانید دلیل برخی اختلالات خواب وجود بیماری های جسمی و روانی چون سندرم پای بی قرار، آسم، آپنه انسدادی خواب، آلزایمر، آرتروز، افسردگی و اضطراب بیش از حد می باشد. در این صورت تنها راه برای درمان اختلالات خواب درمان این گونه بیماری ها می باشد.

داشتن فعالیت و تعاملات اجتماعی

در سالمندان دلیل برخی اختلالات خواب فاصله گرفتن از اجتماع و نداشتن فعالیت های جمعی می باشد. برای درمان اختلالات خوابی که چنین دلایلی دارند مشارکت در فعالیت های اجتماعی و بالا بردن روحیه تنها راه حل می باشد.

مشاوره و روش های رفتار درمانی

این روش به تمام افراد از جمله سالمندان روش ها و تکنیک هایی ارائه می دهد تا افکار و احساسات خود را در هر زمینه و شرایطی کنترل کنند. بدین ترتیب علاوه بر داشتن خواب خوب زندگی با کیفیت تری را خواهند داشت.

کلام آخر

همانطور که می دانید خواب بخش مهمی از زندگی هر فرد می باشد که سبب حفظ سلامتی و ادامه حیات انسان می شود. بنابراین وجود هرگونه مشکلات و اختلالات خواب سلامت و کیفیت زندگی افراد را به خطر می اندازد.

این شرایط برای افراد سالخورده و سالمند به مراتب حساس تر می باشد زیرا به دلیل افزایش سن بخش های قابل توجهی از بدن آن ها آسیب دیده است. همچنین این دسته از افراد نسبت به سایر افراد جامعه در سنین مختلف به بیماری ها و صدمات جسمی و روحی بیشتری دچار می شوند که با اختلالات خواب و بی خوابی رابطه دو طرفه دارند.

به عبارت دیگر اختلالات خواب و بی خوابی یکی از عوارض بیماری هایی است که سالمندان دچار آن هستند. از طرف دیگر همین اختلالات  مشکلات خواب نیز سبب بروز بیماری های مانند سکته مغزی و بیماری های قلبی می شود.

بنابراین درمان بیخوابی و درمان اختلالات خواب یکی از مهم ترین اقدامات در جهت حفظ سلامت افراد سالمند می باشد. برای این کار مراکز درمان زیادی وجود دارد که می توانید برای درمان به آن ها مراجعه کنید. یکی از تخصصی ترین مراکز درمان اختلالات خواب کلینیک خواب اوراسلیپ می باشد.

شماره های تماس :

سوالات متداول

مقالات بیشتر:

مهم‌ترین علت‌های بی خوابی شبانه چیست؟

از عوارض قرص خواب

کمبود چه ویتامینی باعث بی خوابی می‌شود؟