دلایل و درمان بی‌خوابی در بارداری؛خانگی و پزشکی

بی خوابی در دوران بارداری جزء عوارض بلند مدت بارداری می باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد زیرا تداوم این عارضه مشکلات زیادی برای مادر و جنین به وجود می آورد. گاهی این بی خوابی فقط برای چند هفته می باشد اما گاهی نیز در تمام نه ماه ادامه خواهد داشت.

یکی از دلایل بی خوابی در دوران بارداری تغییرات هورمونی می باشد که می توان با روش های مختلفی به درمان آن پرداخت. در ادامه مطلب موضوع درمان بی خوابی در دوران بارداری مورد بررسی قرار گرفته و بهترین روش های درمانی ذکر خواهد شد.

بی خوابی در بارداری و دلایل آن

بی خوابی در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه اول و ماه های اخر یکی از آزار دهنده ترین مشکلاتی است که خانم های باردار با آن روبه رو هستند. نشانه های بی خوابی در این دوران شامل دیر خوابیدن و زود بیدار شدن، مشکل در به خواب رفتن، حس کسالت و بی حالی در هنگام بیداری به دلیل نداشتن خواب کافی و با کیفیت می باشد.

خانم ها در این دوران ممکن است دیر به خواب بروند و صبح خیلی زود با وجود داشتن کسالت از خواب بیدار شوند و قادر به خوابیدن مجدد نباشند.

هر چند بی خوابی در این دوران دلایل مختلفی دارد اما برای اکثر خانم ها دردی که در ناحیه لگن تحمل می کنند علت اصلی آن است. بدین صورت که عضلات زیر شکم به دلیل وزنی که متحمل می شوند تحت فشار قرار دارند و هنگامی که فرد به خواب می رود سفت شده و ایجاد درد می کند.

این درد به ناحیه کف لگن منتقل می شود و هرچند طبیعی و قابل پیش بینی است اما برای تمام خانم های باردار سبب بی خوابی می شود.

بی خوابی ممکن است در سه ماهه اول بارداری به دلیل اینکه جنین در حال تشکیل است نیز رخ دهد. در این سه ماهه جنین در حال خون سازی و به وجود آمدن است. بدن مادر نیز در حال تغییرات هورمونی شدید می باشد و  شرایطی را تجربه می کند که تا پیش از این با آن مواجه نبوده، همین امر باعث می شود ضربان قلب مادر به شدت افزایش پیدا کند.

افزایش ضربان قلب و فشار خون سبب بی خوابی در خانم های باردار می شود. به عبارت دیگر اختلالات خواب و بی خوابی از سه ماهه اول بارداری شروع می شود و در صورت نادیده گرفتن در تمام نه ماه ادامه خواهد داشت.

همچنین در این دوران خانم ها مشکلاتی دارند که به طور مداوم و در کوتاه مدت باید به سرویس بهداشتی بروند ادامه داشتن این روند سبب مختل شدن خواب شبانه می شود.

خانم های باردار به دلیل فشاری که تحمل می کنند به طور مداوم احساس خستگی می کنند و از هر فرصتی در طول روز استفاده می کنند و چرت می زنند، این چرت زدن های گاه و بی گاه نیز سبب مختل شدن خواب شب می شود. در دوران بارداری سطح ترشح هورمون پروژسترون 10 برابر بیشتر از دوران قاعدگی است و همین امر نیز سبب مختل شدن خواب با کیفیت می شود.

مطالعات نشان می دهد احتمال بروز اختلالات خواب و بی خوابی در افرادی که قبل از بارداری نیز درگیر کم خوابی یا بی خوابی بودند بیشتر و شدیدتر است. این بی خوابی در ماه های وسط کمتر می شود، اما با رفتن به دوران ماه های آخر به دلیل فشار جسمی زیاد شدیدتر می شود.

عوامل دیگری نیز سبب بروز بی خوابی در دوران بارداری می شود :

• حس گرسنگی مداومی که خانم های باردار در این دوران تجربه می کنند
• رژیم غذایی نامناسب و خوردن غذاهایی به شدت چرب و تند که باعث به وجود آمدن مشکلات هضم می شوند، به ویژه در ساعات نزدیک خواب
• داشتن حالت تهوع به طور مداوم و با کوچک ترین تغییرات محیطی
• استرس، اضطراب و افسردگی طبیعی یا غیر طبیعی این دوران
• ناراحتی یا آسیب های فیزیکی
• استحمام مدام و زیاد
• داشتن بیماری های زمینه ای مانند سندرم پای بی قرار
• بروز مشکلات تنفسی در این دوران به خصوص در هنگام خواب، که این مشکل با بیشتر شدن ماه های بارداری تشدید می شود

درمان بی خوابی در بارداری

خواب نقشی اساسی در حفظ سلامتی افراد دارد و بی خوابی نیز مشکلات زیادی از جمله سکته مغزی و فشار خون بالا به وجود می آورد. این مسئله در دروان بارداری به دلیل شرایط خاص، حساس تر می باشد. بنابراین درمان آن به شدت ضرورت دارد که برای این کار می توان از روش های دارویی و غیر دارویی استفاده کرد. در ادامه چند روش درمانی ذکر خواهد شد.

دارو درمانی

 استفاده از قرص های خواب آور کم عارضه، البته این روش به دلیل این که هر قرص و داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی بسیاری می باشند، توصیه نمی شود و باید روش های دیگری را برای درمان این مشکل امتحان کرد.

رعایت کردن بهداشت خواب

بهداشت خواب به مجموعه رفتارها و عاداتی گفته می شود که به داشتن خواب راحت و با کیفیت کمک می کند. انجام این اقدامات و رعایت بهداشت خواب به مغز سیگنال می دهد که وقت خواب است و باید خاموش شود. از جمله این عادات:

• فقط در محیط و رختخوابی که مشخص کرده اند بخوابند و نه در جای دیگر
• محیط اتاق خواب خود را از نظر نور و دما کنترل کنند، این محیط باید کاملا تاریک و کمی خنک باشد.
• تا حد امکان از تخت خواب و ملحفه ای راحت استفاده کنند.
• در هنگام خواب و در تخت خواب از تلفن یا لپ تاپ استفاده نکنند.
• تماشای تلویزیون به خصوص برنامه های چالش بر انگیز را برای ساعات نزدیک خواب در نظر نگیرند.
• اگر بعد از گذشت مدتی قادر به خوابیدن نبودند باید بلند شوند و شروع به فعالیتی کنند که باعث خستگی آن ها شود.
• خوردن نوشیدنی های کافئین دار را به حداقل برسانید زیرا این نوشیدنی ها علاوه بر اینکه تاثیرات مخربی بر خواب خانم های باردار دارد، برای جنین نیز مشکلاتی را به وجود می آورد.
• خوردن مایعات را در ساعات قبل از خواب حذف کنند تا مثانه پر سبب اختلال خواب نشود.

در نظر گرفتن عاداتی قبل از خواب

هنگامی که چند کار را به طور روتین قبل از خواب انجام دهید، بدن و ذهن کم کم عادت کرده و به مرور با شروع این اقدامات متوجه می شود که هنگام خواب است و بدین ترتیب برای خواب تمرکز می کند. از جمله این اقدامات ماساژ، مسواک زدن و دوش آب گرم قبل از خواب می باشد.

استفاده از مکمل های غذایی

در مرحله نخست و قبل از به کارگیری این روش باید در نظر داشته باشید که زنان باردار در هر اقدامی باید با پزشک مشورت کنند. این امر به دلیل حساسیت جنین و بدن مادر ضرورت دارد.

استفاده از مکمل های هورمون ملاتونین

ملاتونین هورمونی است که به داشتن خوابی راحت و با کیفیت کمک می کند. در دوران بارداری ممکن است سطح این هورمون کاهش پیدا کرده و همین امر سبب بی خوابی شود. مکمل های ملاتونین می توانند سطح این هورمون ها را تنظیم کنند.

نتیجه تحقیقات نشان می دهد ملاتونین می تواند در رشد مغز نوزاد نیز موثر باشد. با این حال تمام این تاثیرات وابسته به شرایط بدنی مادر و جنین می باشد و باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

مصرف قرص آهن

کمبود شدید آهن و اسیدفولیک باعث بروز بیماری سندرم پای بی قرار می شود. این بیماری به تنهایی و بدون در نظر گرفتن عوامل دیگر سبب بروز بی خوابی و اختلالات خواب می شود. اگر دلیل بی خوابی خانم های باردار این عارضه باشد باید از نظر تغذیه تحت درمان قرار گیرد.

هورمون پروژسترون

هورمون پروژسترون دارای تاثیرات آرام بخشی، کاهش بیداری و ایجاد حس خواب می شود. همچنین این هورمون باعث می شود مدت زمان خواب سبک کم شود و بدن سریع تر وارد مرحله عمیق خواب شود. بدین صورت که متابولیک های این هورمون بر گیرنده های گامای مغز اثر گذاشته و باعث تغییر حالت خواب می شود.

مدیتیشن و تکنیک های آرامش بخش

نتیجه مطالعات نشان می دهد که مدتیشن و انجام تکنینک های آرامش بخش برای زنان باردار سبب کاهش اضطراب و استرس شده و تا حد زیادی ذهن و بدن را آرام می کند. متخصصان توصیه می کنند خانم های باردار مدیتیشن و یوگا را در برنامه روزانه خود قرار دهند تا بدین ترتیب سلامت جسم و روان جنین و مادر تضمین شود.

روش درمانی رفتار شناختی

این روش به صورت تخصصی در مراکز درمانی و روانشناسی ارائه می شود و به هر فردی که دچار اختلالات خواب و روان هستند کمک می کند تا افکار و احساسات خود را در هر زمینه ای به خصوص خواب کنترل و مدیریت کنند.

این روش می تواند به خانم های بارداری که دچار کم خوابی شدید هستند کمک کند تا این مشکل را حل کرده و خواب بهتری داشته باشند. روش درمانی رفتار شناختی به خصوص برای کسانی که دچار افسردگی و اضطراب شدید هستند با تغییر دادن عادت های مخرب بسیار موثر است و سبب بهبود شرایط آن ها خواهد شد.

انجام فعالیت های ورزشی و جسمانی

ورزش کردن و انجام حرکات ورزشی به صورت ملایم می تواند بی خوابی در دوران بارداری را درمان کند. البته باید در نظر بگیرید تمام حرکات ورزشی باید با توصیه پزشک انجام گیرد. زیرا گاهی شرایط بدن مادر به گونه ای است که هر گونه حرکت باعث صدمه زدن به جنین می گردد. اما در شرایط عادی ورزش کردن حدود 4 ساعت قبل از خواب سبب بهبود مشکلات خواب و بی خوابی می شود.

تنظیم ساعات مشخصی برای خواب

ساعت مشخصی را برای خوابیدن و بیدار شدن در نظر بگیرید و پایبند آن باشد. بدین ترتیب به مرور زمان بدن به این ساعات عادت کرده و طبق همان تنظیم می شود.

کلام آخر

یکی از مشکلات شایعی که در هنگام بارداری به وجود می آید بی خوابی است. بی خوابی در هر مرحله از زمان بارداری متفاوت است و با افزایش ماه های بارداری شدیدتر می شود. بی خوابی در دوران بارداری دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی و جسمی مادر دارد. اما گاهی دلیل آن کمبود مواد معدنی در بدن یا مشکلات و آسیب های جسمانی و روانی می باشد که باید تحت درمان قرار گیرد، چرا که باعث ایجاد صدمات زیادی برای مادر و جنین می شود.

روش های زیادی برای درمان بیخوابی ارائه شده اما از آن جا که دوران بارداری دوران بسیار حساسی می باشد باید از روش های مناسبی برای درمان این عارضه استفاده کرد که هیچ گونه خطر و عوارضی برای جنین و مادر نداشته باشد. از این رو بهترین کار مراجعه به متخصص اختلالات خواب و مراکز تخصصی فعال در این زمینه می باشد که کلینیک خواب اوراسلیپ یکی از این مراکز می باشد. که به درمان اختلالات خواب می پردازد.

شماره های تماس :

سوالات متداول

بیشتر بخوانید :

کمبود چه ویتامینی باعث بی خوابی می‌شود؟

برای بی‌خوابی چه بخوریم؟

آیا درمان قطعی بی خوابی وجود دارد؟