تاثیر سنبل الطیب بر بی خوابی؛ خواص درمانی و عوارض

تاثیر سنبل الطیب بر خواب

در صورتی که مشکل خواب دارید، امکان تاکنون داروهای خواب طبیعی از جمله مکمل‌های گیاهی را امتحان نکرده‌اید. سنبل الطیب گیاهی است که معمولاً به صورت ماده‌ی اصلی بسیاری از مکمل‌های خواب به دلیل خواص ارامش‌بخشش استفاده می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهند که سنبل الطیب زمان موردنیاز برای به‌خواب رفتن را کاهش داده و کیفیت خواب را ارتقا می‌دهد.بنابراین اگر نمی‌توانید بخوابید، شاید دوای دردتان همین گیاه باشد. برخلاف قرص خواب، سنبل الطیب عوارض جانبی کمی دارد و احتمال خواب‌آلودگی و خستگی صبحگاهی ناشی از مصرف سنبل الطیب بسیار کمتر است.معمولا سنبل‌الطیب همراه با سایر گیاهان آرام‌بخش مانند رازک و فرنجمشک برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود. براساس مطالعه‌ای که در مجله‌ی فیتومدیسن چاپ شد، وضعیت خواب ۸۱٪ کودکانی که مشکلات خفیف خواب داشتند، با مصرف مخلوط گیاهی سنبل الطیب و فرنجمشک بهبود چشمگیری داشت.

این مقاله، هر چیزی که در مورد سنیل الطیب لازم است بدانید را پوشش می‌دهد از جمله نحوه‌ی استفاده از و ایمنی مصرف آن.

سنبل الطیب چیست

سنبل الطیب گیاه بومی آسیا و اروپاست که اکنون در بسیاری از مناطق دیگر جهان از جمله آمریکا و کانادا به صورت وحشی رشد می‌کند. از این گیاه چند ساله به عنوان داروی طبیعی از زمان یونان و روم باستان استفاده شده است. برخلاف گل‌های بسیار خوشبویی که دارد، ریشه‌ سنبل الطیب دارای بوی بسیار قوی است که به نظر بسیاری از افراد ناخوشایند می‌رسد.

از ریشه‌ها، ریزوم (ساقه زیرزمینی) و استولون‌های (ساقه‌های بلند) سنبل الطیب برای درست کردن مکمل‌های غذایی از قبیل کپسول و قرص و همچنین، چای و تنتور استفاده می‌شود.

سنبل الطیب چگونه به خواب بهتر کمک می‌کند؟

دانشمندان دریافته‌اند که سنبل الطیب می‌تواند میزان گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را در مغز افزایش دهد. گاما آمینوبوتیریک اسید به تنظیم فعالیت سلول‌های عصبی و کاهش اضطراب کمک می‌کند. داروهایی مانند آلپرازولام و دیازپام نیز با افزایش سطح گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در مغز عمل می‌کنند. والرنیک اسید و والرنول موجود در عصاره‌ی سنبل الطیب به‌ عنوان عوامل ضداضطراب عمل می‌کنند.

نتایج یک مطالعه‌ی درون‌کشتگاهی (آزمایش‌هایی که به‌جای جانداران زنده، بخشی از بدن آن‌ها مانند یاخته‌ها یا بافت‌هایشان را در محیط آزمایشگاهی کشت می‌دهند) نشان می‌دهد که عصاره‌ی سنبل الطیب می‌تواند موجب آزادسازی گاما آمینوبوتیریک اسید از پایانه‌های عصبی مغز شده و مانع از بازگشت گاما آمینوبوتیریک اسید به داخل سلول‌های عصبی شود. علاوه‌براین، والرنیک اسید موجود در این گیاه از فعالیت آنزیمی که در تخریب گاما آمینوبوتیریک اسید نقش دارد، جلوگیری می‌کند. درنتیجه با افزایش سطح گاما آمینوبوتیریک اسید، می‌توانید شب‌ها خواب راحت‌تری داشته باشید.

تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ریشه سنبل الطیب ممکن است مدت زمانی که طول می‌کشد فرد به خواب برود را کاهش و همچنین، کیفیت و کمیت خواب را بهبود دهد. مطالعه‌ی مروری انجام گرفته در سال 2020 که شامل 60 مطالعه بود، نشان داد که سنبل الطیب می‌تواند یک درمان امن و موثر در بهبود خواب و جلوگیری از اختلالات خواب مرتبط به شمار رود.

در مطالعه‌ی سال 2021 بر روی 39 نفر مبتلا به همودیالیز، افراد بعد از مصرف 530 میلی‌گرم ریشه سنبل الطیب یک ساعت قبل از خواب به مدت یک ماه، خواب بهتری را در مقایسه با دارونما تجربه کردند.

در مطالعه‌ی سال 2017 که شامل 120 فرد مبتلا به اختلال خواب بود، یک گروه 2 قرص از مکمل گیاهی به نام Vagonotte را سی دقیقه قبل از خواب به مدت 20 روز مصرف کردند. ان‌ها زودتر به خواب رفتند، مدت زمان بیشتری خوابیدند و در طول شب کمتر از افرادی که دارونما مصرف می‌کردند، از خواب بیدار می‌شدند.

Vagonotte مکمل گیاهی است که حاوی ترکیبی از سنبل الطیب، عناب و آبجو است.

مطالعه‌ی معتبر انجام گرفته در سال 2011 بر اثر عصاره‌ی سنبل الطیب در 100 زن یائسه‌ای که بی‌خوابی را تجربه می‌کردند، نگاهی انداخت. این افراد، 530 میلی‌گرم عصاره‌ی سنبل الطیب دوبار در روز به مدت 4 هفته مصرف کردند و کیفیت خواب آن‌ها در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف می‌کردند، به طور قابل توجهی بهبود پیدا کرد. علاوه بر این، 30 درصد از زنانی که سنبل الطیب مصرف می‌کردند، بهبود خواب را تجربه نمودند. این در حالی است که این رقم برای افرادی که دارونما مصرف می‌کردند، تنها 4 درصد بود.

مطالعه‌ی انجام گرفته در سال 2011 ر 227 فرد تحت درمان سرطان نگاهی انداخت. در افرادی که 450 میلی‌گرم سنبل الطیب یک ساعت قبل از خواب به مدت 8 هفته مصرف می‌کردند، بهبود قابل توجهی در خواب که توسط شاخص‌های کیفیت خواب اندازه‌گیری می‌شود، دیده نشد. با این وجود، در این مطالعه نشان داده شد که درمان با سنبل الطیب منجر به بهبود در خستگی می‌شود.

اگرچه، سنبل الطیب ممکن است برای بهبود جنبه‌های خاصی از خواب در برخی از افراد مفید باشد اما پیش از گرفتن نتایج قطعی به مطالعات و تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

چگونه سنبل الطیب بر بدن اثر می‌گذارد؟

دانشمندان دقیقاً مطمئن نیستند که سنبل الطیب چگونه در بدن عمل می‌کند. با این وجود، تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت آن به فعالیت هم‌افزایی و مستقل ترکیبات موجود در گیاه مرتبط است از جمله:

• والپوتریات‌ها
• مونوترپن‌ها، سزکوئی ترین‌ها و ترکیبات کربوکسیل‌ها
• لیگنان‌ها
• فلاونوئیدها
• سطوح پایین‌تر از گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA)

ترکیبات خاص موجود در سنبل الطیب که اسید والرنیک و والرنول نامیده می‌شوند، بر روی گیرنده‌های GABA در بدن عمل می‌کنند. GABA یک پیام‌رسان شیمیایی است که به تنظیم تکانه‌های عصبی در سیستم عصبی بدن کمک می‌کند.

آن یکی از انتقال‌دهنده‌های اصلی سیستم عصبی است که وظیفه‌ی تنظیم خواب را بر عهده دارد، و افزایش مقدار GABA موجود در بدنتان می‌تواند اثرات آرام‌بخشی داشته باشد.

اسید والرنیک و والرنول می‌توانند گیرنده‌های GABA را تنظیم کنند و مقدار GABA در دسترس در سیستم عصبی مرکزی را افزیش دهند. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که اسید والرنیک، آنزیم از بین‌برنده‌ی GABA را مهار می‌کند.

ترکیبات موجود در سنبل الطیب می‌توانند با گیرنده‌های سروتونین و آدنوزین، مواد شیمیایی که نقش مهمی را در تنظیم خواب و خلق و خو ایفا می‌کنند، تداخل پیدا نمایند.

علاوه بر این، تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که والپوتریات‌ها – ترکیباتی که به سنبل اطیب بوی تندی می‌دهند – می‌توانند خواص ضد اضطرابی و ضد افسردگی در بدن داشته باشند.

به صورت خلاصه باید گفت که سنبل الطیب حاوی ترکیباتی است که با افزایش دسترسی‌پذیری GABA در بدن و تداخل با گیرنده‌های خاص دخیل در خواب و خلق و خو موجب افزایش آرامش می‌شود.

فواید سنبل الطیب برای سلامتی

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سنبل الطیب به شکل مکمل می‌تواند برای درمان مشکلاتی از قبیل اضطراب و بی‌خوابی مفید باشند.

سنبل الطیب برای علائم اضطراب و استرس

تحقیقات نشان می‌دهند که سنبل الطیب به کاهش احساس اضطرابی که در واکنش به شرایط استرس‌آور رخ می‌دهد، کمک می‌کند. مطالعه‌ی انجام گرفته در سال 2021 بر روی 39 نفر مبتلا به همودیالیز، کاهش قابل توجهی در علائم اضطراب بعد از مصرف 530 میلی‌گرم ریشه سنبل الطیب یک ساعت پیش از خواب به مدت یک سال در مقایسه با دارونما را نشان می‌دهد.

این درمان به طور قابل توجهی کیفیت خواب و افسردگی را نیز بهبود داد.

علاوه بر اثرات بالقوه‌ی ضر اضطرابی ریشه سنبل الطیب، شواهد و مدارک محدودی نشان می‌دهند که آن ممکن است به بیماری‌های مزمن مشخص شده توسط رفتارهای مضطربانه از قبیل اختلال وسواس اجباری (OCD) نیز کمک کند.

مطالعه‌ی انجام گرفته در سال 2011 بر اثرات سنبل الطیب بر رفتارهای OCD در 31 فرد بالغ مبتلا به OCD نگاهی انداخت. در افرادی که 765 میلی‌گرم عصاره‌ی سنبل الطیب به طور روزانه برای 8 هفته مصرف کردند، کاهش در رفتارهای اجباری و وسواسی در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف می‌کردند، دیده شد.

مطالعه‌ی انجام گرفته در سال 2014 بر روی 169 دانش‌آموز دبستانی بیش‌فعال و دارای مشکلاتی در تمرکز بر روی اثرات درمان روزانه با ترکیبی از 640 میلی‌گرم عصاره‌ی سنبل الطیب و 320 میلی‌گرم عصاره‌ی بالم لیمو نگاهی انداخت و پس از 7 هفته، در دانش‌آموزانی که این درمان را دریافت کردند،  50 درصد بهبود در تمرکز، بیش‌فعالی و تکانشگری دیده شد.

مزایای بالقوه‌ی دیگر ریشه سنبل الطیب

مطالعات کمتری در زمینه‌ی مزایای بالقوه‌ی دیگر ریشه سنبل الطیب شده است. با این وجود، برخی از مطالعات نشان می‌دهند که ریشه سنبل الطیب می‌تواند برای موارد زیر نیز مفید باشد:

• علائم یائسگی: سنبل الطیب می‌تواند به کاهش گرگرفتگی در زنان یائسه کمک کند. در مطالعه‌ی انجام گرفته در سال 2018، مصرف 1060 میلی‌گرم سنبل الطیب در روز به مدت 2 ماه منجر به کاهش گرگرفتگی در زنان یائسه شد.
• مشکلات قاعدگی: افرادی که سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یا قاعدگی دردناک را تجربه می‌کنند، می‌توانند از مزایای سنبل الطیب بهره‌مند شوند. در مطالعه‌ای نشان داده شد که سنبل الطیب می‌تواند علائم فیزیکی، عاطفی و رفتاری PMS را بهبود دهد.
• سندروم پاهای بی‌قرار: در سال 2009، مطالعه‌ی 8 هفته‌ای در افراد مبتلا به سندروم پاهای بی‌قرار نشان داد که مصرف 800 میلی‌گرم سنبل الطیب در طول روز می‌تواند علائم آن را بهبود و احساس خواب‌آلودگی طول روز را کاهش دهد.

عوارض جانبی ریشه سنبل الطیب

مصرف سنبل الطیب برای اکثر افراد به میزان توصیه شده بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.

به عنوان مثال، مطالعه‌ی مروری انجام گرفته در سال 2020 بر روی بی‌خطر بودن و اثربخشی خواب و اختلالات مرتبط نشان داد که شرکت‌کنندگان هیچ کدام از 60 مطالعه‌ی این مرور، عوارض جانبی از مصرف سنبل الطیب را گزارش ندادند.

با وجود این که عوارض جانبی ناش از مصرف ریشه سنبل الطیب بسیار نادر است اما برخی از افراد، موارد زیر را تجربه می‌کنند:

• سردرد
• ضعف
• سرگیجه
• مشکلات گوارشی از جمله معده درد و اسهال
• کابوس‌های شبانه
• خستگی
• طعم فلز در دهان

علاوه بر این، موارد نادری از آسیب به کبد مرتبط با مصرف سنبل الطیب نیز گزارش شده است. با این وجود، این موارد اکثرا مربوط به استفاده از این گیاه در ترکیب با گیاهان دیگری از قبیل کوهوش سیاه بوده است. بنابراین، به طور قطع نمی‌توان گفت که این مشکل ناشی از سنبل الطیب بوده است.

مصرف سنبل الطیب هنگام بارداری و شیردهی ممنوع می‌باشد و نباید به کودکان یا نوجوانان بدون مشورت با پزشک داده شود.

در مجموع، قبل از افزودن هر گونه مکمل گیاهی به برنامه‌ی غذایی خود، با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. آن‌ها به شما خواهند گفت که آیا سنبل الطیب گزینه‌ی خوبی برای نیازهای خاص شما هست یا نه.

چگونه باید سنبل الطیب را مصرف کرد؟

سنبل الطیب وقتی به طور مستقیم مصرف شود، بهترین فواید را خواهد داشت.

بر اساس شواهد و مدارک اخیر، 450 تا 1410 میلی‌گرم ریشه‌ی سنبل الطیب در روز به مدت 4 تا 8 هفته موجب بهبود کیفیت خواب می‌شود.

برخی از متخصصان برای کاشه اضطراب و تنش، مصرف 400 تا 600 میلی‌گرم از عصاره‌ی سنبل الطیب و 3/0 تا 3 گرم ریشه سنبل الطیب سه بار در روز را توصیه می‌کنند.

مصرف 530 تا 765 میلی‌گرم در روز می‌تواند برای کاهش اضطراب و علائم OCD موثر باشد در حالی که مصرف 765 تا 1060 میلی‌گرم در روز به کاهش گرگرفتگی در دوران یائسگی کمک می‌کند.

با این وجود، این مقادیر ممکن است برای تمامی افراد مناسب نباشند. این صرفاً مقادیری است که توسط مطالعات اخیر توصیه شده است. اگر می‌خواهید سنبل الطیب را امتحان کنید، این نکته حائز اهمیت است که با یک متخصص در مورد میزان مصرف آن مشورت کنید.

تداخلات دارویی

سنبل الطیب ممکن است با داروهای خاصی تداخل پیدا کند از جمله داروهای متابولیزه شده توسط آنزیم CYP3A4 مانند سیکلوسپورین و آنتی بیوتیک‌های خاص، همچنین ممکن است سنبل الطیب تأثیر برخی مکمل های غذایی طبیعی مانند گل راعی، کاوا و ملاتونین را افزایش دهد.

اگر به بیماری‌های مزمن مبتلا هستید، قبل از مصرف سنبل الطیب با پزشک مشورت کنید. همچنین در صورت استفاده از داروها، از پزشک‌تان بپرسید که سنبل الطیب با این داروها تداخل نداشته باشد. بسیاری از داروهای خواب‌آور موجب می‌شوند صبح بعد احساس خواب‌آلودگی و گیجی داشته باشید.

علاوه‌براین باید عوارض جانبی خطرناکی را که روی برچسب آن‌ها نوشته شده اضافه کنید. سنبل الطیب به بدن‌تان کمک می‌کند تا دوباره بتوانید شب‌ها راحت بخوابید.

سخن پایانی

برخی از مدارک و شواهد نشان می‌دهند که مکمل‌های سنبل الطیب به بهبود خواب، کاهش اضطراب و بهبود علائم مرتبط به OCD، یائسگی و PMS کمک می‌کنند.

اگرچه، این گیاه بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود اما ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. مصرف سنبل الطیب برای همه بی‌خطر نیست.به همین دلیل است که باید پیش از مصرف حتماً با یک متخصص در این زمینه صحبت کنید؛ به خصوص اگر داروها و مکمل‌های گیاهی دیگری مصرف می‌کنید یا بیماری زمینه‌ای خاصی دارید.

در انتها باید گفت که بیشتر اختلالات خواب یک مشکل فیزیکی است! این بدان معناست که روش‌های درمانی همچون سنبل الطیب گرچه روی اعصاب ما اثرگذارند اما زمانی که مشکل فیزیکی همچون آپنه ما را درگیر کند، اثر درمان ناچیز خواهد بود. پیشنهاد ما این است که برای مسائل خواب خود به متخصص اختلالات خواب مراجعه کنید. در کلینیک خواب اورا اسلیپ با دکتر فریبا معینی پور برای درمان آپنه خواب، درمان خروپف و دیگر اختلالات خواب در کنار شما هستیم تا خواب عمیق و با کیفیتی داشته باشید. با ما تماس بگیرید.

منبع: healthline

مقالات بیشتر :

درمان بی‌خوابی در دوران بارداری

کمبود چه ویتامینی باعث بی خوابی می‌شود؟

آیا درمان قطعی بی خوابی وجود دارد؟

بی خوابی و تداخل خواب و کار

ضررهای کم خوابی

بی خوابی شبانه نشانه چیست؟

برای بی خوابی چه بخوریم؟