شناخت انواع اختلالات خواب به صورت کامل
شناخت و درمان انواع اختلالات خواب
اختلالات خواب، بیماری‌هایی هستند که بر کیفیت و مدت زمان خواب تاثیر میگذارند. محرومیت از خواب به دلیل این اختلالات، تاثیر مستقیمی بر عملکرد فرد در طول روز، کیفیت زندکی و در کل، زندگی او دارد.
انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارند و دانستن علائم هر یک از آن‌ها می‌تواند به شما یا ارائه‌دهنده‌ی خدمات سلامتی در کشف دلیل خستگی همیشگی و مهم‌تر از همه، روش برطرف کردن آن کمک کند. بیش از 100 اختلال خواب مختلف شناسایی شده و توسط انجمن پزشکی تعریف گردیده است.
چهار نوع از اختلالات خواب اصلی عبارتند از :
- مشکلاتی در به خواب رفتن و در خواب ماندن
- مشکلاتی در بیدار ماندن
- مشکلاتی در داشتن یک برنامه‌ی زمانی خواب-بیداری منظم
- رفتارهای نامعمول در طول خواب
برخی از رایج‌ترین اختلالات خواب شامل موارد زیر می‌باشند :
- بی‌خوابی
- خر و پف کردن و آپنه خواب
- ناهنجاری خواب
- فلج خواب
- سندروم پاهای بی‌قرار
- اختلال دوره‌ای حرکت اندام
- اختلال خواب ریتم شبانه‌روزی
- حمله خواب
بیماریهای دیگری که در آن‌ها اختلالات در خواب و خواب‌آلودگی شدید در طول روز به صورت دائمی وجود دارد، شامل موارد زیر می‌باشند:
- سندروم خستگی مزمن
- فیبرومیالژی
- جت زدگی (پرواز زدگی)
- اختلال عاطفی-فصلی یا SAD
اختلالات خواب ممکن است به خاطر فاکتورهای فیزیکی یا روانی به وجود آیند. در عوض، آن‌ها تاثیر منفی بر سلامت روانی و فیزیکی فرد نیز میگذارند.
بی‌خوابی
بی‌خوابی یکی از متداول‌ترین اختلالات خواب به شمار می‌رود به طوری که حدود 10 درصد از افراد بزرگسال مبتلا به نوع مزمن هستند و حدود 30 تا 40 درصد از آن‌ها هرزگاهی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. این اختلال باعث می‌شود تا فرد نتواند به اندازه‌ی کافی بخوابد و در طول روز فقط خمیازه می‌کشد.
بی‌خوابی به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. برخی از افراد در به خواب رفتن مشکل دارند، بدان معنی که بیش از 20 تا 30 دقیقه قبل از خواب در تخت می‌غلتند. برخی دیگر به طور مکرر یا خیلی زود بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند بخوابند. برخی از افراد نیز ترکیبی از این دو حالت را تجربه می‌کنند.
بی‌خوابی می‌تواند کوتاه‌مدت یا مزمن و بلندمدت باشد. اگر این مشکلاتتان حداقل سه شب در هفته برای حداقل سه ماه باشد، بی‌خوابی مزمن در نظر گرفته می‌شود.
انواع مختلفی از بی‌خوابی وجود دارند از جمله بی‌خوابی خانوادگی مرگبار – نوع نادری که همانطور که از نامش پیداست، در خانواده وجود دارد و می‌تواند در خواب ایجاد مشکل کند و زندگی فرد را به خطر بیندازد. اگر دچار این مشکل هستید هرچه سریعتر برای درمان بی خوابی اقدام کنید تا خواب راحتی داشته باشید
روش‌های درمان بی‌خوابی
درمان‌های موثر برای انواع مختلفی از بی‌خوابی عباراتند از:
- آموزش بهداشت خواب به منظور ایجاد عادت‌های خوب و اصلاح عادت‌های بد
- رفتاردرمان شناختی برای بی‌خوابی (CBTI)
- استفاده‌ی کوتاه‌مدت از قرص‌های خواب از جمله داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین و داروهای آرام‌بخش یا خواب‌آور
خروپف و آپنه خواب
خروپف کردن به نظر بی‌ضرر می‌رسد؛ البته، اعضای دیگر خانواده از صدای آن اذیت می‌شوند. با این وجود، شما خر و پف می‌کنید چون گلو در حین خواب بسته می‌شود. اگر آنقدر بد باشد که برای چند ثانیه تنفستان را قطع کند، تبدیل به مشکل جدی و نزدیک به آپنه خواب می‌شود. در آپنه خواب، شما ممکن است برای چند ثانیه یا حتی بیشتر در طول خواب نفستان بند بیاید. این باعث می‌شود تا سطح اکسیژن در خون افت کند و وقتی بدن این موضوع را احساس می‌کند، شما را از خواب عمیق بیرون می‌آورد تا دوباره نفس بکشید. وقفه در خواب یا آپنه به دلایل زیر ممکن است رخ دهد:
- آپنه خواب انسدادی (OSA)، بیماری که در آن، قسمت بالایی مسیر هوا بسته می‌شود و در تنفس وقفه ایجاد می‌گردد.
- آپنه خواب مرکزی (CSA)، یک بیماری جدی که به خاطر عملکرد نامناسب مغز ایجاد می‌شود.
اثرات آپنه خواب می‌تواند باعث بدتر شدن بیماریهای دیگر شود از جمله نارسایی قلبی و دیابت. با گذشت زمان، آن همچنین می‌تواند به افزایش خطر پیامدهای جدی از قبیل حمله قلبی یا نارسایی قلبی، سکته و مرگ ناگهانی نیز منجر گردد.
روش‌های درمان خروپف و آپنه خواب
آپنه خواب معمولاً با مطالعه‌ی خواب تشخیص داده می‌شود. خبر خوب این است که روش‌های درمان موثر بسیاری زیادی برای این مشکل وجود دارند. بهترین مورد برای درمان آپنه خواب، دیوایس دهانی است که از جدید ترین روش های درمان است بدون درد و خون ریزی که برای اولین بار در کلینیک خواب اورا اسلیپ تهیه شده است. برای تهیه این دستگاه با قیمت مناسب می توانید با ما (کلینیک خواب اورا اسلیپ) تماس بگیرید.
روش‌های درمان دیگر عبارتند از:
- تجهیزات دهان و دندانی که فک و زبان را به سمت بیرون می‌کشند تا نتوانند مسیر هوا را مسدود نمایند.
- وسایل کمک خواب که جلوی غلت زدن شما را می‌گیرند.
- جراحی بافت‌های اضافی گلو
- کاهش وزن
- وسایل ایمپلنت شده به منظور تحریک عضلات گلو در طول خواب
- در صورت امکان، درمان دلیل اصلی CSA.
ناهنجاری خواب
ناهنجاری خواب، اختلال خوابی است که توسط رفتارهای غیرطبیعی خواب و رویدادهای روانی مشخص می‌شود که در طول مراحل خاصی از خواب رخ می‌دهند.
شکل‌های متداول آن عبارتند از:
- اختلال ترشح در خواب
- خواب‌گردی
- شب‌خوری یا خوردن شبانه
- سکس در حین خواب
- اختلال رفتاری حرکت سریع چشم (REM)
اگرچه، رفتارهای خواب محدود به این موارد نیستند. برخی از رفتارهای بالقوه زمانی که شما در خواب هستید، رخ می‌دهند.
روش‌های درمان ناهنجاری خواب
دلیل اصلی ناهنجاری خواب ممکن است مشکل خواب دیگری از قبیل آپنه خواب باشد. در این صورت، درمان مشکل اصلی می‌تواند به توقف این رفتار بینجامد.
روش‌های درمان دیگر عبارتند از:
- وقف مصرف دارویی که منجر به این مشکل می‌شود
- اقدامات احتیاطی از جمله بستن یا قرار دادن هشدار بر روی در یا پنجره در حالت خواب‌گردی
- درمان و مشاوره.
فلج خواب یا بختک
تصور کنید که صبح از خواب بیدار شوید و دیگر نتوانید حرکت کنید. همانطور که تصور می‌کنید، فلج خواب می‌تواند بسیار ترسناک باشد. این مشکل می‌تواند در طول انتقال بین خواب و بیدار بودن یا تنها زمانی که از خواب بیدار می‌شوید، رخ دهد.
برخی از افراد همچنین دچار وهم و خیال می‌شوند که می‌تواند ترسناک باشد – از جمله ایستادن یک فرد غریبه بالای سرتان که می‌خواهد به شما آسیب بزند. برخی دیگر شاید پیش پاافتاده اما گیج‌کننده باشند زیرا ممکن است فکر کنید اتفاقی افتاده در صورتی که اینطور نبوده است. مدت زمان فلج خواب معمولاً تنها چند دقیقه به طول می‌انجامد زیرا مغزتان به طور طبیعی یا بیدار می‌شود یا به طور کامل می‌خوابد. در حالی که ابتدا ممکن است ترسناک به نظر برسد اما دانستن این که چه اتفاقی رخ می‌دهد، می‌تواند آرامش بیشتری به فرد بدهد.
کاملاً طبیعی است که فلج خواب در زندگی هر فردی رخ دهد. محققان تخمین زده‌اند که بین 25 تا 40 درصد از افراد آن را حداقل یکبار در زندگی خود تجربه می‌کنند. این موضوع گاهی‌اوقات دلیل مشخصی ندارد. با این وجود، می‌تواند نشانه‌ای از حمله خواب یا بیماری روانی از قبیل اختلال دوقطبی، عارضه‌ی جانبی برخی از داروها یا نشانه‌ای از محرومیت از خواب باشد.
روش‌های درمان فلج خواب یا بختک
اکثر اوقات، فلج خواب و وهم و خیال مرتبط با آن، در حالی که ناخوشایند است اما تاثیر قابل توجهی بر روی خواب یا زندگی شما ندارد. اگر این موضوع بسیار آزاردهنده است که به درمان نیاز دارید، گزینه‌های درمانی به شرح زیر می‌باشند:
- بیشتر خوابیدن
- رفتاردرمانی شناختی به منظور بهبود کیفیت و مدت زمان خواب و کمک به مقابله با وهم و خیال و ترس مرتبط با آن
- درمان مشکل اصلی.
سندروم پاهای بی‌قرار
سندروم پاهای بی‌قرار (RLS) یک اختلال حرکت عصبی است که توسط تجربه‌ی یک احساس نامطلوب مرتبط با پاها هنگام حرکت مشخص می‌شود. این احساسات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد
- سوختگی
- سوزن سوزن شدن
به طور کلی، این علائم زمانی که در حال استراحت، خواب یا تلاش برای خواب هستید، ظاهر می‌شوند. آن‌ها می‌توانند به خواب رفتن را دشوار کنند، شما را از خواب عمیق بیرون بیاورند یا شما را از خواب بیدار کنند. نتیجه‌ی نهایی اغلب نداشتن استارحت کافی است.
RLS دلایل بالقوه‌ی بسیار زیادی دارد از جمله کمبود آهن، بارداری، چاقی و مواد خاص (ازجمله داروها، نیکوتین، الکل و کافئین) و داروهای مکملی که در خواب اختلال ایجاد می‌کنند.
روش‌های درمان سندروم پاهای بی‌قرار
روش‌های درمان RLS شامل موارد زیر می‌باشند:
- افزایش جذب آهن از طریق مصرف مکمل‌ها و/یا رژیم غذایی مناسب اگر کمبود آهن دارید
- کاهش وزن
- داروهایی از قبیل واحدهای دوپامین مانند پرامی پکسول، روپینیرول و داروهای ضدتشنجی از قبیل پرگابالین یا لیریکا.
در طول تجربه‌ی پاهای بی‌قرار، حرکت دادن پاها می‌تواند به تسکین درد کمک کند. کشش، پیاده‌روی یا ماساژ پاها نیز می‌توانند گزینه‌های درمانی مناسبی باشند.
اختلال دوره‌ای حرکت اندام
اختلال حرکتی که اغلب به RLS مرتبط است، اختلال دوره‌ای حرکت اندام یا PLMS نامیده می‌شود. PLMS شامل حرکت ناگهانی و تکراری پاها یا گاهی‌اوقات، دست‌ها هنگام خواب است. آن‌ها می‌توانند نسبتاً ریتمیک باشند و معمولاً بین 20 تا 40 ثانیه فاصله از هم رخ می‌دهند و ممکن است برای چند ساعت ادامه پیدا کنند. بسیاری از افراد مبتلا به PLMS متوجه‌ی این موضوع نمی‌شوند تا این که یکی از اعضای خانواده که کنارشان خوابیده است، این موضوع را خاطرنشان می‌کند.
چیزی که بین PLMS و RLS تفاوت ایجاد می‌کند، این است که RLS می‌تواند زمانی که در حالت استراحت هستید یا می‌خواهید بخوابید نیز رخ دهد اما PLMS تنها وقتی خواب هستید، اتفاق می‌افتد. با این وجود، بسیاری از افراد هر دو اختلال را دارند. در اکثر موارد، دلیل آن نامشخص است و محققان فکر می‌کنند که ممکن است ارتباطی با سیستم عصبی داشته باشد.
گاهی‌اوقات، PLMS در نتیجه‌ی آپنه خواب یا استفاده از داروهای ضدافسردگی ایجاد می‌شود. این اختلال معمولاً با پلی سومنوگرافی تشخیص داده می‌شود.
روش‌های درمان اختلال دوره‌ای حرکت اندام
اگر PLMS در خواب اختلال ایجاد نمی‌کند، نیازی به درمان نخواهد داشت. در صورتی که خواب‌آلودگی شدید در طول روز بدون دلیل مشخصی را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد PLMS دلیل اصلی این موضوع است.
روش‌های درمان به شرح زیر می‌باشند:
- داروهایی از قبیل پرامی پکسول، روپینیرول، لیریکا و کلونازپام و مسکن‌هایی از قبیل ویکودین است.
- اگر OSA دلیل این اختلال است، درمان OSA پیشنهاد می‌شود.
- حذف کافئین که می‌تواند PLMS را بدتر کند.
در صورتی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنید و این دلایل باعث PLMS می‌شوند، با پزشک خود در مورد مزایای بالقوه و خطرات تغییر دارو صحبت کنید.
اختلال خواب ریتم شبانه‌روزی
اختلال خواب ریتم شبانه‌روزی، شرایطی است که ممکن است در اثر عدم هماهنگی ساعت بیولوژیکی درونی بدن با ساعت بیرونی به وجود آید، از جمله سیکل طبیعی تاریکی-نور. دلیل اصلی عدم هماهنگی می‌تواند موارد زیر باشد:
- نابینایی کامل
- جت زدگی (پرواز زدگی) یا تغییر شغل
- بالا رفتن سن
- سندروم فاز خواب پیشرفته یا به تاخیر افتاده.
این عدم هماهنگی ممکن است منجر به بی‌خوبی یا خواب‌آلودگی بیش از اندازه در زمان‌های نامناسب شود.
روش‌های درمان اختلال خواب ریتم شبانه‌روزی
- روش‌های درمان برای اختلال خواب ریتم شبانه‌روزی شامل موارد زیر هستند:
- ملاتونین به منظور کمک به خوابیدن در زمان مناسب
- پایبند بودن به یک برنامه‌ی زمانی منظم خواب-بیداری
- قرار گرفتن در معرض نور که ممکن است شامل استفاده از جعبه‌ی نور هم باشد.
حمله خواب
حمله خواب، اختلالی است که توسط خواب‌اودگی بیش از اندازه‌ی طول روز مشخص می‌شود. این اختلال ممکن است باعث شود تا فرد در شرایط نامناسب مانند سرکار یا در حال رانندگی خوابش ببرد.
علائم مرسوم برای این اختلال به شرح زیر می‌باشند:
کاتاپلکسی (خشک شدن) : کاتاپلکسی که اغلب به صورت از دست دادن ناگهانی تونوس عضلانی تعریف می‌شود، باعث افت فیزیکی در واکنش به شروع یک چیز، هیجان‌زده شدن، خندیدن یا تجربه‌ی یک احساس قوی به وجود می‌آید. اگر ایستاده‌اید، زانوهایتان ممکن است شل شوند یا احساس کنید که انگار می‌خواهید بر زمین بیفتید و برای چند دقیقه قادر به حرکت نخواهید بود.
فلج خواب : فلج خواب، عدم توانایی حرکت هنگام بیدار شدن یا هنگام به خواب رفتن است.
وهم و خیال : این‌ها وهم و خیال‌هایی هستند که وقتی می‌خواهید بخوابید، به سراغتان می‌آیند. انگار که در حالی که هنوز از محیط اطراف خود آگاه هستید، در حال خواب دیدن می‌باشید. وهم و خیال اغلب ترسناک است و می‌تواند شامل حس دیداری، شنیداری و لامسه هم باشد. این اختلال به صورت بالقوه خطرناک است و گفته می‌شود که به دلیل کمبود ماده‌ی شیمیایی به نام هیپوسرتین در مغز ایجاد می‌شود و منجر به بیداری و حفظ تونوس عضلانی می‌گردد. این کمبود ممکن است به دلیل یک فرایند خودایمنی، ژنتیک، تومور مغزی یا آسیب‌های دیگر به مغز رخ دهد.
روش‌های درمان حمله خواب
حمله خواب با داروهایی از قبیل موارد زیر قابل درمان است:
- محرک‌ها به منظور بیدار ماندن در طول روز
- سدیم اکسیبات به منظور بهبود خواب
- داروهای ضد افسردگی به منظور بهبود علائم.
- سندروم خستگی مزمن
سندروم خستگی مزمن (ME/CFS)
به عنوان یک اختلال خواب در نظر گرفته نمی‌شود اما نقاط مشترک بسیار زیادی با اختلال خواب دارد.سندروم خستگی مزمن توسط موارد زیر مشخص می‌شود:
- خستگی شدید، بدون دلیل و طولانی
- خستگی و کمبود انرژی که با استراحت کردن برطرف نمی‌شود
- ده‌ها نشانه‌ی بالقوه که ممکن است با فعالیت ذهنی یا فیزیکی بدتر هم شوند.
این بیماری اغلب به مبتلا شدن به آنفولانزا و هیچ‌گاه بهبود نیافتن از آن مرتبط می‌شود. آن می‌تواند شدید باشد و باعث شود که برخی از افراد نتوانند از تخت خواب خود بیرون بیایند. لازم است اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب شود اما برخی از دلایل آن به شرح زیر می‌باشند:
- مهیاسازی ژنتیکی
- ناهنجاری سیستم ایمنی
- عملکرد نادرست سیستم عصبی مرکزی
- عفونت‌های خاص
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی.
تشخیص ME/CFS دشوار است و قبل از تشخیص این بیماری ابتدا باید اختلالات خواب دیگر از قبیل آپنه خواب و گاهی‌اوقات، حمله خواب مورد بررسی قرار گرفته شوند.
روش‌های درمان سندروم خستگی مزمن (ME/CFS)
روش‌های درمان شامل موارد زیر است:
- داروهای ضدافسردگی (به منظور اصلاح عدم تعادل عصبی-شیمیایی)
- محرک‌ها
- داروهای ضد قارچ یا ضد ویروس (اگر عفونت دلیل اصلی آن باشد)
- مکمل‌ها
- تغییرات در سبک زندگی
- رفتاردرمانی شناختی و ورزش درمانی.
فیبرومیالژی
فیبرومیالژی یک بیماری مزمن است که ارتباط بسیار نزدیکی با مشکلات خواب و چندین اختلال خواب دارد؛ به همین دلیل است که آن را نیز یک نوع اختلال خواب در نظر می‌گیرند. یکی از علائم اصلی فیبرومیالژی، خوابی است که سرحال اور نمی‌باشد و باور بر این است که به دلیل عملکرد غیرطبیعی پیچیده‌ی مواد شیمیایی مغز و سیستم ایمنی ایجاد می‌شود.
علاوه بر این، مشکل افراد مبتلا به فیبرومیالژی اغلب به صورت اختلالات دیگر خواب از قبیل بی‌خوابی، آپنه خواب و سندروم پاهای بی‌قرار تشخیص داده می‌شود. خواب کم و بی‌کیفیت موجب بدتر شدن علائم فیبرومیالژی از جمله گسترش درد می‌شود که افزایش درد نیز می‌تواند در خواب اختلال ایجاد نماید. بنابراین، این سیکلی است که بسیاری از افراد ممکن است در آن گیر بیفتند.
روش‌های درمان فیبرومیالژی
داروهای فیبرومیالژی ممکن است کیفیت خواب را بهبود بخشند یا علائمی که موجب محرومیت از خواب می‌شوند را کاهش دهند. این نکته حائز اهمیت است که درمان مناسب برای هر اختلال خواب دریافت شود.
روش‌های درمان دیگر عبارتند از:
- ورزش متوسط و منظم
- بهداشت خواب خوب
- مدیتیشن ذهن آگاهی و سایر روش‌های آرام‌سازی
- مکمل ملاتونین
- درمان افسردگی و اضطراب
جت‌زدگی (پرواز زدگی)
جت‌زدگی یک مشکل موقتی است که در اثر سفر در مناطق زمانی مختلف به وجود می‌آید. جت‌زدگی می‌تواند علائم ناشی از اختلال در ریتم شبانه‌روزی خواب را در فرد ایجاد کند، از جمله:
- خستگی
- بی‌خوابی
- حالت تهوع
روش‌های درمان جت‌زدگی (پرواز زدگی)
جت‌زدگی ممکن است با تطبیق بدن با زمان جدید بهبود پیدا کند، معمولاً یک روز بعد از رسیدن به منطقه‌ی زمانی جدید. بنابراین، به عنوان مثال، اگر از نیویورک به کالیفرنیا سفر کرده‌اید، باید انتظار داشته باشید تا پس از گذشت سه روز بهتر شوید. شما همچنین می‌توانید از موارد زیر استفاده کنید:
- نور آفتاب یا درمان با جعبه نور به منظور تنظیم ساعت بدن
- قرص خواب یا ملاتونین
- برنامه‌ریزی از قبل به منظور تنظیم ساعت خواب و بیدار شدن در هفته‌های پیش از سفر.
اختلال عاطفی فصلی
اختلال عاطفی فصلی یا SAD یک اختلال افسردگی بازگشتی با الگوی فصلی است. علائم مشخص آن شبیه به افسردگی هستند و اغلب شامل احساس خواب‌آلودگی شدید در طول ماه‌های زمستان می‌باشند.
روش‌های درمان اختلال عاطفی فصلی
اختلال عاطفی فصلی اغلب از طریق ساتفاده از جعبه نور که شبیه‌سازی از نور آفتاب است، درمان می‌شود. به عبارت دیگر، این روش درمان، مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور آفتاب را به طور مصنوعی افزایش می‌دهد. سایر روش‌های درمانی عبارتند از:
- ورزش
- داروهای ضد افسردگی
- روان درمانی
اولین گام در غلبه بر اختلال خواب، مراجعه به پزشک و تشخیص بیماری است. داشتن دفتر یادداشت مخصوص خواب می‌تواند کمک کند چراکه شامل تمام مشکلات خواب و دلایل احتمالی آن‌ها می‌باشد. زمانی که مشکل تشخیص داده شد، روش‌های درمانی بسیار متنوعی بسته به نوع اختلال خواب در اختیارتان قرار داده می‌شود اما بسیاری از آن‌ها شامل بهبود بهداشت خواب می‌باشند.
سخن پایانی
اگر فکر می‌کنید که اختلال خواب دارید، با پزشک متخخص اختلالات خواب در اینباره صحبت کنید. پزشک از شما را برای ارزیابی بیشتر تست خواب می گیرد، یک تشخیص و درمان موثر به شما کمک می‌کند تا بهتر بخوابید و احساس بهتری داشته باشید. ما در کلینیک خواب اورا اسلیپ با حضور دکتر فریبا معینی پور در کنار شما هستیم تا اختلالات خواب خود را درمان کنید و خواب راحت و باکیفیتی داشته باشید. برای مشاوره و اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
مقالات مرتبط :
تست خواب یا پلی سومنوگرافی چیست؟