تعریف علمی خواب و الکتروفیزیولوژیک خواب

خواب در کنار غذا و اکسیژن همواره از اساسی ترین نیازهای بشر برای ادامه حیات بوده است. اگر شخصی در طول بیست و چهار ساعت شبانه روز کمتر از پنج ساعت بخوابد به احتمال زیاد دچار مشکلات روحی و جسمی می گردد. حال می خواهیم تعریف علمی خواب را با یکدیگر بررسی کنیم تا اطلاعات بیشتری نسبت به این نیاز حیاتی بشر داشته باشیم.

اگر بخواهیم خواب را تعریف کنیم حالتی است که در آن انسان پاسخی به عوامل خارجی نمی دهد، به طور مثال اگر سوالی پرسیده شود و یا اگر هشداری داده شود متوجه آن نمی شود و از لحاظ ظاهری نیز با چشمانی بسته و بدن شان در حالتی آرام و ساکن به صورت خوابیده، نشسته و … قرار دارد.

البته گاهی نیز امکان دارد که فرد از فرط خستگی بسیار حتی به صورت ایستاده نیز مدت زمان بسیار کمی(به طور لحظه ای) به خواب برود، که آن را ریز خواب یا میکرواسلیپ می نامند.

دیگر علائم حیاتی بدن نیز در هنگام خواب نسبت به بیداری متفاوت است. به طور مثال سرعت تنفس، حرکت بدن و پلک ها به هنگام خواب تغییر می کند و حتی این علائم در طول خواب نیز در چند مرحله متغییر است.

چرا انسان نیازمند خواب است ؟

در گذشته های دور انسان ها نسبت به اهمیت و ارزش خواب اطلاعی نداشتند و صرف زمان برای آن را بطلالت وقت می دانستند. ولی امروزه پژوهشگران با انجام تحقیقات بسیار به این نتیجه رسیدند که خوابیدن کمک بسیار زیادی به سلامت جسم و روان ما می کند و اگر ما از زمان خواب مان در جهت انجام کار یا دیگر سرگرمی ها بزنیم قطعا به مشکلات جسمی و روحی بر می خوریم.

براساس تحقیقات صورت گرفته، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که انسان بالغ برای داشتن یک جسم سالم و روحیه ای شاداب حتما باید بین 7 تا 9 ساعت در طول شبانه روز بخوابد. اگر فردی دچار اختلال خواب یا کم خوابی شود مطمئنا با بیماری جسمی و روحی مواجه خواهد شد.

در یک آزمایش انجام شده توسط محققین بر روی موش های آزمایشگاهی، به مدت دو هفته از خواب موش ها جلوگیری شد، که در نتیجه آن تمامی موش ها تلف شدند. سپس دانشمندان آزمایش دیگری را انجام دادند که در طی آن به موش ها اجازه می دادند که بخوابند، با این حال هنگامی که موش ها می خوابیدند در مرحله خواب عمیق اقدام به بیدار کردن آنها می کردند. در نتیجه این آزمایش موش ها پس از گذشت شش هفته تلف شدند.

در نهایت محققین با ارزیابی تمامی این آزمایشات به این نتیجه رسیدند که خواب یکی از نیازهای اساسی هر موجود زنده ای به خصوص انسان ها برای زندگی و ادامه بقا می باشد و نباید آن را بی اهمیت شمرد. نباید سعی در کوتاه کردن خواب از حد استانداردش نمود، زیرا که این عمل آسیب جدی برای سلامت و حیات فرد را به همراه دارد .

خواب استاندارد دارای چه مراحلی است

اولین مرحله

در اولین مرحله خواب که زمان اندکی را شامل می  شود، فعالیت مغز کند می شود و این هنگامی است که چشمانتان را بسته اید و خواب شما را به آرامی در بر می گیرد .

این مرحله در واقع سبک ترین مرحله خواب می باشد، که خیلی راحت می تواند مختل شده و شما بیدار شوید. این مرحله که آغاز پروسه خواب می باشد را به زبان علمی Nrem می شناسند که چیزی در حدود پنج تا ده دقیقه طول می کشد.

مرحله دوم خواب

پس از مرحله اول سریعا مرحله دوم خواب آغاز می شود که در طی آن فعالیت مغز به طور پیوسته آرام تر شده و هشیاری فرد تا حدود زیادی کم و کمتر می شود.

در پی آن بیداری و اختلال به راحتی انجام نمی شود، ولی با این وجود در بخش‌های بخصوصی از قشر مغز هنوز جهش‌هایی از فعالیت بالای مغزی ادامه دارد که آن را دوک‌های خواب می‌گویند.

در این مرحله از خواب ریتم ضربان قلب و تنفس بسیار منظم تر می شود و همچنین مغز انسان به طور پیاپی شروع به تولید فعالیت های سریع و ریتمیک امواج مغزی می کند. با آنکه زمان کلی این مرحله چیزی در حدود بیست دقیقه می باشد ولی به گفته محققان انسان ها در حدود نیمی از خواب خود را در این مرحله سپری می کنند.

مرحله سوم خواب

این مرحله را با عنوان خواب عمیق می شناسند، از آن جهت که بیداری در این مرحله از خواب بسیار کم اتفاق می افتد و حتی بیدار کردن فرد نیز در این مرحله از خواب کمی دشوار است.

برخی حالات غیرمعمول مانند صحبت کردن در خواب(که در برخی افراد دیده می شود) با نام علمی پارازومنیا نیز در این مرحله از خواب رخ می دهد.

در طی این مرحله از خواب، فرد به خواب رفته کمتر واکنش نشان می دهد و سر و صداها و فعالیت در محیط تا حدود زیادی تاثیری در آن ندارد. این مرحله همچنین به عنوان یک دوره انتقالی بین خواب سبک و خواب بسیار عمیق عمل می کند.

از خصوصیات این قسمت از خواب که با عنوان خواب دلتا نیز شناخته می شود، می توان به انبساط عضلات، کاهش فشار خون و آرام شدن ریتم تنفس اشاره کرد.

مرحله چهارم

در این بخش از خواب امواج مغزی نسبت به مراحل قبلی فعال تر می شوند و همچنین چشم ها نیز با اینکه بسته هستند ولی حرکت های سریعی را انجام می دهند. اغلب بیداری فرد در این مرحله از خواب رخ می دهد و از همین رو این مرحله را خواب فعال می گویند.

از خصوصیات این مرحله از خواب این است که، بدن در آن بی تحرک است، فعالیت مغز افزایش می یابد و به همین دلیل فرد به خواب رفته گاهی در این مرحله رویا می بیند.

تعریف الکتروفیزیولوژیک خواب

خواب انسان از جهت الکتروفیزیولوژیک قابل اندازه گیری و تشریح است. به این صورت که با استفاده از نوار مغزی می توان اختلاف ولتاژ در جمجمه را به طور کامل و واضح توضیح و تشریح کرد و همچنین آن را به صورت امواج طبقه بندی نمود، که آن را تست خواب پلی سومنوگرام می نامند.

برای انجام این کار محققین طی آزمایشات و بررسی های جداگانه ای، توانستند خصوصیات متفاوت امواج مغزی در مراحل گوناگون مختلف خواب را شناسایی و از یکدیگر تفکیک و طبقه بندی کنند.

البته نوارمغزی در فرد خوابیده و بیدار در سه مرحله ابتدایی خواب متفاوت است و با بررسی آن می توان به راحتی تفاوت شرایط مغز در فرد خوابیده و بیدار را از روی امواج مغزی آنان متوجه شد.

نوار مغزی در مرحله خواب Nrem شباهت بسیاری به نوار مغزی در هنگام بیداری دارد و شاید تشخیص آن کمی سخت باشد، ولی  یک تکنولوژیست خواب با تجربه می تواند تفاوت این دو را نیز تشخیص دهد. سایر موارد نیز در آزمایش پلی سومنوگرام مانند عدم حرکت ماهیچه های جمجمه نیز هستند که در تشخیص مراحل خواب کمک می کنند.

تا جایی که بررسی ها نشان داده است، الکتروفیزیولوژیک اغلب روی خواب انسان ها نتایج صحیح داده است و نسبت به خواب بقیه جانداران داده های چندان درستی ارائه نکرده است، از این رو می توان اینگونه نتیجه بگیریم که تا زمانی که تحقیقات بر روی خواب سایر جانداران و تفاوت خواب آنها با خواب انسان نیز مورد بررسی کامل قرار نگیرد نمی توان به طور کامل و قاطع معقوله خواب را بررسی نمود.

ولی با پیشرفت هایی که به طور پیوسته در زمینه های علمی و آزمایشگاهی در حال انجام است، به طور حتم در آینده نزدیک با درک بیشتر پژوهشگران در این حوزه شناخت دقیق تری از خواب ارائه خواهد شد.

میزان خواب مورد نیاز برای سنین مختلف

انسان ها برای حفظ سلامتی و داشتن زندگی سالم، در هر دوره ای از زندگی خود به میزان مشخصی از خواب نیاز دارند که باید بر اساس آن بخوابند تا دچار مشکل نشوند. به طور مثال، انسان ها هنگامی که تازه متولد می شوند و در دوران نوزادی، باید مدت زمان زیادی را در طول شبانه روز بخوابند تا سرعت رشدشان به صورت طبیعی پیش برد.

هرچه سن بالاتر برود میزان زمان مورد نیاز برای خواب کمتر می شود تا هنگامی که به زمان استاندارد که همان 7 تا 8 ساعت در شبانه روز است، برسد. زمان مورد نیاز خواب در سن مختلف به شرح زیر است.

نوزادان از زمان تولد تا سه ماهگی: 14 تا 17 ساعت خواب

نوزادان چهار تا دوازده ماهه: 12 تا 16 ساعت

کودکان خردسال یک تا دوساله: 11 تا 14 ساعت

بچه های بین سه تا پنج سال: 10 تا 13 ساعت

بچه های شش تا دوازده سال: 9 تا 12 ساعت

نوجوانان سیزده تا هجده سال: 8 تا 10 ساعت

سنین هجده تا شصت سال: میانگین 7 تا 8 ساعت

بزرگسالان بالاتر از شصت سال : 7 تا 9 ساعت

زود خوابیدن و دیر خوابیدن تاثیری بر سلامتی دارد ؟

مطالعاتی که توسط دانشمندان انجام شده است نشان داده است که زمان خواب تاثیر زیادی روی سلامتی جسم و ذهن افراد دارد. در اغلب افراد زود خوابیدن تاثیر بسیار مثبتی روی سلامتی شان می گذارد، هرچند که روحیه و عادات افراد متفاوت است و برخی افراد عادت به دیر خوابیدن دارند.

خواب شبانه به دلیل ارتباطی که بین ساعت بدن و ساعت محیط بیرون برقرار می کند، تاثیر مستقیمی روی سلامت ذهن، تنظیم عملکرد قلب و عروق و سایر بخش های بدن دارد. پس برای داشتن جسم و روحی سالم، سعی کنید شب هنگام زودتر به رخت خواب بروید و صبح ها نیز زود از خوب برخیزید.

کلام آخر

خواب یکی از حیاتی ترین نیازهای بشر بوده است. اگر به این نیاز حیاتی، آن طور که باید توجه نشود سلامتی انسان را تحت شعاع خود قرار داده و آن را تهدید می کند. همیشه سعی کنید برای داشتن زندگی سالم میزان خواب کافی و مشخصی داشته باشید.

چنانچه درگیر بی خوابی یا خوابی آشفته هستید، در اولین فرصت با کمک متخصص خواب به درمان اختلالات خواب تان بپردازید. بهترین مرکز درمان اختلالات خواب کلینیک خواب اورا اسلیپ است که با بهترین پزشکان در این حوزه به شما کمک می کند.

خدمات اصلی کلینیک به شرح زیر است:

درمان بی خوابی، درمان خواب سبک، درمان خروپف، درمان آپنه خواب، درمان خواب سنگین، لازم به ذکر است که در این مرکز کلیه ی روش ها بدون درد و خون ریزی و بدون عمل جراحی است و از دیوایس دهانی استفاده می شود.

شماره های تماس :.

سوالات متداول

مقالات مشابه :

خواب عمیق چیست؟

دلایل احساس خفگی در خواب

کمبود چه ویتامینی باعث بی خوابی می‌شود؟