خوابگردی (سومنامبولیسم)؛ دلایل، علائم و درمان ها
خوابگردی یک نوع اختلال خواب است که با نام پاراسومنیا شناخته می‌شود. پاراسومنیا یک رفتار غیرمعمول است که فرد در حین به خواب رفتن، خوابیدن یا برانگیختگی حاصل از خواب تجربه می‌کند. این رفتارها به لحاظ مشخصه‌ها، شدت و تکرار بسیار متغیر هستند.
پاراسومنیا را می‌توان بر اساس بخشی از سیکل خواب که در آن رخ می‌دهند، طبقه‌بندی کرد. راه رفتن در خواب در طی خواب بدون حرکت سریع چشم (NREM) رخ می‌دهد.
به طور معمول در عمیق‌ترین مرحله از خواب NREM به وقوع می‌پیوندد که با نام مرحله N3 یا خواب موج آهسته نیز شناخته می‌شود.
سایر پاراسومنیاهایی که به صورت پاراسومنیاهای NREM طبقه‌بندی می‌شوند، عبارتند از:
- صحبت کردن در حین خواب
- برانگیختگی‌های آزاردهنده
- هراس یا ترس شبانه
اپیزودهای راه رفتن در خواب بیشتر در خواب موج آهسته رخ می‌دهند. به طور معمول شامل انجام فعالیت‌های روتین مانند نشستن در تختخواب یا راه رفتن تا دستشویی می‌باشد. در برخی از موارد شدیدتر، فرد ممکن است کارهای زیر را انجام دهد:
- لباس پوشیدن
- غذا خوردن
- حرکت دادن مبلمان
راه رفتن در خواب بیشتر در کودکان در سنین 4 تا 12 سال رخ می‌دهد، اما ممکن است افراد بزرگسال را نیز تحت تاثیر قرار دهد. از آنجایی که راه رفتن در خواب موجب افتادن و آسیب دیدن می‌شود، درمان و انجام اقدامات پیشگیرانه در خانه همگی حیاتی هستند.
دلایل راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب می‌تواند یک از علائم یک بیماری پزشکی مانند سندرم پاهای بی‌قرار (RLS)، آپنه انسدادی خواب (OSA)، رفلاکس معده (GERD) و میگرن باشد.
پزشک متخصص اختلالات خواب می‌تواند تمام این موارد را برای شما بررسی کند، خوشبختانه همه این بیماری‌ها قابل درمان هستند. راه رفتن در خواب دارای ریشه ژنتیکی نیز است. اگر هر یک از والدین شما سابقه راه رفتن در خواب را داشته باشد، این احتمال وجود دارد که شما نیز آن را تجربه کنید.
در برخی از موارد، مصرف داروها می‌تواند موجب راه رفتن در خواب شود، به خصوص اگر همراه با الکل مصرف شوند. این داروها عبارتند از:
- زولپیدم، یک داروی خواب که با نام‌های Ambien و Edluar نیز شناخته می‌شود.
- سدیم اکسی‌بات، یک داروی نارکولوپسی
- برخی از آنتی هیستامین‌ها
علائم راه رفتن در خواب چه هستند؟
بر اساس بیمارستان اطفال سیاتل، راه رفتن در خواب بیشتر اوقات در خواب موج آهسته و در اوایل شب رخ می‌دهد، یعنی حدود یک الی دو ساعت بعد از به خواب رفتن. راه رفتن در خواب معمولا طی چرت زدن رخ نمی‌دهد زیرا در چرت زدن خواب عمیق نمی‌شود.
علائم می‌توانند از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشند، اما به طور کلی عبارتند از:
- نشستن در تختخواب و باز و بسته کردن چشم‌ها
- خیره شدن یا نگاه تیز در چشمان
- راه رفتن در خانه و انجام کارهای روزمره مانند روشن و خاموش کردن چراغ‌ها
- صحبت کردن یا حرکت به شیوه‌ای که منطقی به نظر نمی‌رسد
طبق تعریف، افرادی که در خواب راه می‌روند اپیزودهای راه رفتن در خواب را بعد از بیدار شدن به یاد نمی‌آورند.
برخلاف باور عمومی، شما می‌توانید و باید فردی که در خواب راه می‌رود را بیدار کنید. اما به یاد داشته باشید که بیدار کردن چنین فردی دشوار است و در ابتدا در مورد موقعیت خود سردرگم خواهد بود. او را به آرامی بیدار کنید به گونه‌ای که برانگیخته نشود. سپس، به آرامی او را به تختخوابش هدایت کنید.
راه رفتن در خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
راه رفتن در خواب همیشه جای نگرانی ندارد و بیشتر کودکان با بزرگ شدن دیگر آن را تجربه نمی‌کنند. اگر راه رفتن در خواب موجب آسیب‌دیدگی شما شده است یا چندین اپیزود را پشت سر هم تجربه کرده‌اید، ممکن است بخواهید با یک پزشک مشورت کنید.
پزشک می‌تواند هرگونه دلیل احتمالی که موجب بروز این مشکل شده است را بررسی کند. برای کمک به پزشک در تشخیص، در یک دفتر روند خواب خود را ثبت کنید. دفتر را هنگام صبح و نه در شب پر کنید.
در دفتر زمان رفتن به رختخواب و زمان بیدار شدن خود را یادداشت کنید. این دفتر خواب شامل اطلاعاتی در مورد روتین‌های روزانه‌ای است که با خواب در ارتباط هستند، مانند:
- آیا ورزش کرده‌اید،
- چه غذایی خورده‌اید، به خصوص غذاها و نوشیدنی‌هایی که قبل از خواب مصرف کرده‌اید،
- در مورد چه چیزی خواب دیدید،
- صبح روز بعد که از خواب بیدار شدید چه احساسی داشتید.
از آنجایی که ممکن است نسبت به تمام علائم راه رفتن خود آگاهی نداشته باشید، با سایر اعضای خانواده در مورد الگوهای موجود صحبت کنید. از آنها بخواهید تا علائم شما را توصیف کنند و آنها را در دفتر خواب خود یادداشت کنید.
اگر پزشک شما تشخیص دهد که به یک اختلال خواب مانند OSA مبتلا هستید، به شما پیشنهاد می‌دهد که در یک مطالعه خواب آزمایشگاهی تحت عنوان پلی سومنوگرافی شرکت کنید.
در طی پلی سومنوگرافی، متخصصان خواب بر روی امواج مغزی، ریتم قلب و سایر علائم حیاتی شما در حین خواب نظارت می‌کنند. این اطلاعات می‌تواند به پزشک در تشخیص اختلالات خواب احتمالی کمک کند.
چه درمان‌هایی برای راه رفتن در خواب در دسترس هستند؟
مصرف دارو و سایر گزینه‌های درمانی معمولا نیاز نیستند. اگر کودکی دارید که مستعد راه رفتن در خواب است، می‌توانید به آرامی او را به سمت تختخواب خود هدایت کنید. اگر یک بیماری زمینه‌ای مانند OSA دلیل راه رفتن در خواب باشد، درمان بیماری می‌تواند اپیزودهای راه رفتن در خواب را به حداقل برساند.
به همین دلیل است که اگر راه رفتن در خواب به یک مشکل دائمی برای شما تبدیل شده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. باید اطمینان حاصل کنید که هیچ بیماری زمینه‌ای موجب بروز این مشکل نشده باشد.
از آنجایی که هنگام راه رفتن در خواب نسبت به محیط اطراف خود آگاهی ندارید، این احتمال وجود دارد که به خود آسیب بزنید. اگر در خواب راه می‌روید، باید محیط خانه را برای جلوگیری از خطرات احتمالی مانند افتادن یا سکندری خوردن مجهز کنید.
اقدامات احتیاطی عبارتند از:
- چسباندن سیم‌های برق به دیوار
- بستن درها و پنجره‌ها قبل از خوابیدن
- مبلمان را در مسیر حرکت خود قرار ندهید
- اگر در طبقه بالا می‌خوابید، برای جلوگیری از افتادن از پله‌ها جلوی آنها حفاظ نصب کنید.
مصرف دارو
اگر راه رفتن در خواب شما ادامه پیدا کند، داروهایی مانند بنزودیازپین‌ها یا داروهای ضد افسردگی خاص می‌توانند در کاهش اپیزودهای راه رفتن در خواب به شما کمک کنند. بنزودیازپین‌ها معمولا برای درمان اضطراب تجویز می‌شوند، اما برای درمان اختلالات خواب نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کلونازپام و دیازپام به طور خاص در کاهش اپیزودهای راه رفتن در خواب استفاده می‌شوند. بنزودیازپین‌ها و داروهای ضد افسردگی خاص هر دو به کاهش سطح استرس و اضطراب فرد کمک می‌کنند؛ دو فاکتوری که احتمال راه رفتن در خواب را افزایش می‌دهند.
هیپنوتیزم
هیپنوتیزم نیز برای برخی از افرادی که در خواب راه می‌روند، مفید است. یک هیپنوتیزم درمانگر فرد را به یک وضعیت بسیار راحت و متمرکز ذهنی می‌برد. سپس، هیپنوتیزم درمانگر پیشنهادهایی را برای اعمال تغییرات در جهت کمک به مشکلات پزشکی فرد ارائه می‌دهد.
باور این است که این پیشنهادها به صورت عمیق‌تر و معنادارتر در ضمیر فرد باقی می‌مانند زیرا فرد در این حالت بیشتر پذیرای پیشنهاد است.
آیا می‌توان از راه رفتن در خواب جلوگیری کرد؟
راه رفتن در خواب در تقریبا 15 درصد از کودکان رخ می‌دهد. سایر پاراسومنیاهای مرتبط با خواب NERM مانند هراس‌های شبانه کمتر در بین کودکان رایج هستند. طبق آمار آکادمی پزشکی خواب آمریکا، اوج راه رفتن در خواب بین سنین 8 الی 12 سال است.
فاکتورهای خاص موجب کاهش احتمال وقوع اپیزودهای راه رفتن در خواب و خوابگردی می‌شوند. این فاکتورها شامل تغییرات در سبک زندگی مانند به حداقل رساندن سطح استرس، اضطراب یا کشمکش است. انجام کاری که قبل از خواب شما را آرام می‌کند، مانند خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی یا دوش آب گرم همگی می‌توانند به کاهش احتمال اپیزودهای خوابگردی کمک کنند.
مطلب مرتبط : تاثیر موسیقی بر خواب؛ فواید و چه موسیقی مناسب است
خستگی شدید نیز می‌تواند منجر به راه رفتن در خواب شود. بنابراین، تمام تلاش خود را انجام دهید تا خواب کافی شبانه داشته باشید. یک برنامه خواب را در اولویت خود قرار دهید. سر ساعت مشخصی به تختخواب بروید و صبح بیدار شوید.
همچنین، از نوشیدن کافئین و الکل قبل از خواب پرهیز کنید. الکل سیستم عصبی مرکزی را ضعیف می‌کند که خود می‌تواند موجب تحریک خوابگردی شود.
کلام آخر
مرکز خواب اورا اسلیپ با حضور دکتر فریبا معینی پور متخصص خواب در زمینه انواع اختلالات خواب به مراجعین خود مشاوره می دهد.
اگر به خوابگردی دچار شدید یا از سایر اختلالات خواب رنج می برید؛ کافیست با پزشکان ما تماس بگیرید تا آنها روش های موثری را برای درمان بی خوابی شما تجویز کنند. همچنین از سایر خدمات این مجموعه مانند درمان خواب سبک و درمان خواب سنگین نیز بهره مند شوید.
شماره های تماس :
منبع : healthline